ԹՈՒՐՔԻԱՅԻ ԵՒ ԱՇԽԱՐՀԻ ՕՐԱԿԱՐԳԸ 71
Եգիպտոսում 2013թ-ի օգոստոս ամիսներ։ Հունիս ամսում նախագահ Մոհամատ Մուրսի եւ հակարակորդները գրավել էին փողոցները։ Եգիպտոսում գալիս էր արյան հոտ։ Մուրսիին ղեկավարությունից հեռացնելու նպատակ ունեցող բանակը բողոքվում էր Ադեվիյե հրապարակում։ Հավաքվող նարդկանց շարքում էին մուսուլման եղբայրները հիմնադրողներից մեկի 17 տարեկան աղջին Էսման։ Էսման սպանվեց, փամփուշտի վերք ստանալով իր մեջքից եւ կուռծքից։ Էսման արյան մեջ պարկում էր գետնի վրա։ Իր հայրը ՙիմ աղջիկն ու ուսուցիչը՚ անունով բանաստեղծ էր ընթերցել թաղման արարողության ընթացքում։ Նա ասում էր, որ չեր կշտացել իր խոսքերից եւ հարսի հագուստներով տեսնում էր իր երազներում։ Երբ հայրը լսում էր իր աղջկա սպանության լուրը ապա երազում տեսնում էր հարսանիքը։ Հայրը չեր կարողանում ցտեսություն ասել հակարակ դրան ասում էր ՙշուտով կտեսնվենք՚։
Արաբական գարունը ննջել էր Եգիպտոսում եւ տապալվել էր 30 տարվա Հոսնի Մոբարակի իշխանությունը։
2012թ-ի Հունիս ամսում կազմակերպվող առաջին ժողովրդավար նախագահական ընտրություններում հաղթանակ էր ձեռք բերել Մոհամադ Մուրսին եւ սկսել էր կազմել երկրի նոր սահմանադրության։ Եգիպտոսը վերածվելու էր ավելի ազատ եւ ժողովրդավար երկիր։ Բայց նոր նախագահը մեկ տարի անց զգացել էր որ մի շարք ուժեր փորձում են տապալել իր իշխանության։ Մուրսիին մեղադրում էին բոլոր ուժերը իր վրա հավաքելու մասին։ Չնայած 1978թ-ին Եգիպխտոսի նախագահ Էնվեր Սեդատ եւ Իսրայելի վարչապետ Մենահեմ Բեգինի միջեւ ստորագրվող պայմանագրի համաձայն կողմերը կարգավորելու էին իրենց հարաբերությունները, որը կախված էր նաեւ Քեմփ Դեյվիդի համաձայնությունից։ Բայց Մոհամատ Մուրսին աջակցում էր Համասի իշխանության, այսինքն դա նշանակում էր Եգիպտոսի, Իսրայելի քաղաքականության առումով հսկայական փոփոխություն։ Կահիրեում խաղաղ սկսող ցույցերը կարճ ժամանակ անց ուղղվել էր մուսուլման եղբայրների կենտրոնական գրասենյակները։ Ինչքան էլ Մորսին ինքնիրեն պաշտպանում էր ժողովրավարությամբ, ապա 3 հուլիս 2013թ-ին բանակը հեղափոխություն անվանելով զինյալ հարվածը ավարտին էր հասցնում Մուրսիի նախագահական պաշտոնը։ Կարճ ժամանակ անց փողոցները դառնում էին արյան ծով։ Երկրում փակվում էին մուսուլման եղբայրների բոլոր գրասենյակները եւ առեւանգվում էր իրենց հարստությունը։ Օգոստոսի 14-ին դեպքերի ընթացքում հարձակումները կազմակերպելու հանցանքով մեղադրվող 1228 հոգի փորձում էին պաշտպանվել դատարանում։ Այս տարվա մարտի 24-ին 528 հոգու մասին որոշում էր կայացրել դատարանը՝ 528 մահապատիժ եւ ազատ էր արձակվում 17 հոգի։ Դատի 9 րոպե շարունակող երկրորդ մասում մահապատիժի ենթարկվող մարդկանց 491 փոխելով պատիժը վերածում էին ցմահ մահի, իսկ մնացած բոլորին կրկին մահապատիժ։
Մուրսիի համար բացվող հորը այս անգամ ընկնում է զինվորական հարված կատարող խումբը։ Էկոնոմիկան ավիրելու պատճառով մեղադրվող Մուբարաքի իշխանության պաշտոնյաները վերադարձնում են պետական հաստատություններ։ Ծովածոցյան երկրներ շարունակում են օգնություն կատարել։ Երկրիըկրկին պատրաստվում է նախագահական ընտրություններին։
Դա պետք է լավ հետազոտել։ Եգիպտոսի քաղաքական դաշտում միշտ էլ մեծ կարեվորություն է ունեցել բանակը։ Եվ դա շարունկաում է մինջեւ հիմա։ Հեղափոխության ընթացքում բանակը կողմ էր Մուբարաքի հեռացումից, բայց թույլ չեր տալիս բյուրոկրատական խավի փոփոխության։ Մուրսիի մի տարվա իշխանության ընթացքում իր աշխատանքի սահամնները գծագրվել էր բանակի կողմից։ Արդեն կարճ ժամանակ անց հայտնի էր դառնում զինվորական ղեկավարության ուժը։ Եթե դա հնարավոր լինի վերադարձնել ապա Եգիպտոսում բոլորը կրկին զգալու են գարունը։
Եգիպտոսի Էսմանյի նման նահատակներից մեկն է՝ 1966թ-ին սպանվող մուսուլման եղբայրների անդամ բանաստեղծ Սեյիդ Կուտուբը։ Նա ասում է՝ ՙերկաթից ձողիկների հետեվում էլ գտնվես դու ազատ ես եղբայր, շղթայված էլ լինես ապա դու էլի ազատ ես եղբայր՚։ Նա գրել էր հազարավոր զինվորական հարվածների դեմ։
Արեւմտյան աշխարհը Եգիպոսում տեղի ունեցող զինվորական հարվածի նման անձայն են մնացել մահապատիժի որոշումներին։ Թուրքիան երբեք չի կարող անձայն մնալ իր պատմական բարեկամ Եգիպտոսի հանդեպ։
