ԵՐԺ. ԵՒ ԸՆԹԱՑԻՔ ԻՐԱԴ. 28
Իտալիայի մայրաքաղաք Հռոմում տեղակայված Յունուս Էմրե Ինստիտուտի հանդեպ հետաքրքրություն են ցուցաբերում թուրքերեն սովորելու պահանջ ունեցող իտալացիներ։ Հունվար ամսում Հռոմի պատմական կենտրոնում գտնվող Լանջելոտի պալատում նախագահ Աբդուլլահ Գյուլի կողմից բացվել էր, Յունուս Էմրե Ինստիտուտը։ Թուրքերեն դասընթացքների հանդեպ եղել է բավականին մեծ հետաքրքրություն։ Լեզվի դասընթացքներին դիմող իտալացիների նպատակն է՝ թուրքական ճաշատեսակներ, տնտեսություն, ֆուտբոլ եւ երաժշտական ոլորտներում համագործակցել։ Ուսանողների մեծամասնությունը անցյալում հարաբերություն են ունեցել Թուրքիայի հետ։
Ինստիտուտի տնօրեն Սեվիմ Ակթաշը նշում է հետեւյալը՝ ՙԹուրքիա եւ թուրքերենը սովորում են հետաքրքրությամբ։ Դա մեզ պատճառում է անբացատրելի ուրախություն։ Այժմ բացել ենք զրուցելու լսարան։ Նրանցից մեծամասնությունը դասի էին գալիս իմ մոտ։ Մի քանիսը կապեր ունեն կամ աշխատել են Թուրքիայի հետ։ Գտնվում է նաեւ հնեաբան եւ տարվա տարբեր ժամանակաշրջաններում Թուրքիա մեկնող ուսանողներ։ Մեր տեղում ներկայությունը մեծ կարեվորությունը ունի նրանց համար։ Փաստօրեն Հռոմում ապրում են Թուրքիան՚։
Յունուս Էմրե Ինստիտուտում թուրքերեն սովորող 20 ուսանողներից մի քանիսը մեշ հետ կիսվել են ինռու համար Թուրքիա եւ թուրքերեն ընտրելու մասին իրենց մտքերը։ Դանիելան թուրքական խոհանոցից ծխախոտի բյորեկը հավանելու մասին նշելուց հավելում է Բոդրում, Անթալիա, Մարմարիս եւ Ֆետհիյե ավելի շուտ այցելելու վերաբերյալ։ Միեւնույն կուրսի անդամ Քարմենը 1.5 տարի մնալով Թուրքիայում չի կարողացել թուրքերեն սովորել, բայց ինտիտուտում արդեն կարողանում է խոսել։ Նա ամենաշատ սիրում է Իզմիր քաղաքը եւ ուտելուց նախընտրում է ոսպով քյուֆթան։
Փաստաբան Քորադո հետաքրքրություն ունի օսմանյան կայսրության եւ թուրքական տնտեսության։ Նա էլ մյուսների նման ուրախ է Հռոմում թուրքերեն սովորել։ Նրա նախընտրած քաղաքն է Ստամբուլ։
Թուրքիան երբեք չտեսնող Լուքան իր ջանքերով սովորում է թուրքերենը։ Լուքան ասաց. ՙԵս սիրում եմ լեզու սովորել։ Թուրքերենը բավականին հատուկ լեզու է։ Օրինակ բայը նախադասության մեջ օգտագործվում է վերջում։ Ինձ տուր է գալիս թուրքերեն լեզուն։ Շատ մեծ ցանկություն ունեմ Թուրքիան այցելելու համար։ Բացի այդ ճանաչում եմ Գալաթասարայ, Ֆեներբախչե եւ Տրաբզոնսպորը՚։
Քաթարի մայրաքաղաք Դոհայում անցյալ շաբաթ կազմակերպվել է 38-րդ աշխարհի ժառանգության կոմիտեի համագումարը, ընդ Թուրքիայի մասին կայացել է երկու կարեվոր որոշումներ։ Բուրսա քաղաքի Ջումալի Քազըք, Խաների շրջանը, Սուլթան մզկիթը եւ Իզմիր քաղաքի Բերգամա գավառը մուտք են կատարել ՈՒՆԵՍԿՕ-ի աշխարհի ժառանհության ցուցակում։ Բերգաման 21 երկրների ձայները ստանալով մուտք է կատարել 999-րդ տեղից։
Ծանուցման աշխատանքներին 2010-ից ի վեր շարունակող բերգաման, ցուցակը մուտք է կատարել՝ ՙբազմաշերտ մշակութային աշխատանքի վայր՚ անվան տակ։ Թուրքիայից երկու վայրերի թեկնածություն էր գտնվում դրանցից երկրորդն էր Բուրսա քաղաքի Ջումալը Կըզըկ գյուղը։ ՙԲուրսա եւ Ջումալը Կըզըկ Օսմանցիների ծննդավայր՚ վերնագիրը կրող գյուղը ցուցակ մուտք է կատարել 998-րդ տեղից։
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից 998-րդ ժառանգություն համարվող գյուղը ունի հետաքրքիր հատկություններ։ Օսմանցիների դաշնային ճարտարապետության ամենաշքեղ կառույցները գտնվում են Ջումալը գյուղում։ Բուրսայում դահուկակենտրոնով ճանաչվող Ուլու լեռան հարավային լանջերը կառուցվող 700 տարվա գյուղը պատկանում է հիմնադրամի։ 1339թ-ին Օրհան հիմնադրամի կողմից թույլատրվել էր շինարարություն։ Կըզըկը 24 օղուզ ցեղի ճյուղերից մեկն է։ 1303թ-ին Բուրսա քաղաքի թագավորները հաղթող Օրհան Գազին Կեստելը գրավելուց հետո տեղադրել է թուրքմեններին։ Ավանդական օսմանյան ճարտարապետությամբ ձեւավորվող գյուղի տները ունեն բնական տեսք։
Գյուղը ունի բացօդյա թանգարանի բնույթ, որի մեջ ապրում են մարդիկ։ Պատմական, բնական եւ մշակութային արժեքներով իրավունք է ստացել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ցուցակը մտնել։ Անցյալում լեռան լանջերի եւ հովիտների միջեւ մնացող վայրերը կոչվում էին Կըզըկ։ Մյուս գյուղերի բնակիչները ուրբաթ օրերը աղոթելու համար հավաքվում էին Ջումալը գյուղում։ Գյուղում գտնվող 270 տներից 60 մեջ շարունակում են բնակել մարդիկ։ Օրինավոր շենքերի թիվը կազմում է 133։ Իսկ ճարտարապետական առումով գտնվում է 128 քաղաքական ճարտարապետության օրինակներ։
