Օրակարգ - 17

Իրաք եւ Սիրիայում տեղի ունեցող զարգացումները մեծացնելու է, Թուրքիայի բեռը եւ կարեվորությունը։ Նման կրիտիկական շրջանը Թուրքիայի ընտրական փուլով մուտքը կրում է մեծ ռիսկեր։ 24 հունիս որոշումը Թուրքիայի ներքին դինամիկների նման ազդեցիկ է եղել նաեւ տարածաշրջանում։ Տարածաշրջանում նոր սահմաններ գծագրվելուց, Թուրքիան չեր կարող ընտրական քարոզարշավների հետ զբաղվել։ Թուրքիայի ամենափոքր քաղաքական, ռազմական կամ տնտեսական թույլությունը առիթներ է ստեղծելու ԱՄՆ եւ ազգագրական փոփոխություն ցանկացողների համար։ Վաղաժամկետ ընտրությունների որոշումը նման քայլերի դեմ է ընդունվել։

Ձեզ ենք փոխանցում SETA ուսումնասիրող, գրող Ջան Աջունի թեմայի վերաբերյալ գնահատումները:

Իրաք եւ Սիրիայում քաղաքական ճգնաժամերը ավարտին չհասնեն, ապա Թուրքիան ստիպված է հարավային սահմանում հատուկ քաղաքականություն վարել։ Աշխարհագրությունը ճակատագիր լինելու պատճառով Թուրքիան չի կարող արեւմտյան երկրների նման 6 ամսվա ընթացքում կառավարություն ստեղծի։ Քաղաքական անկայունության փոխհատուցումը ծանր լինած միջին արեվելքում, մեծ կարեվորություն ունի ակտիվ արտաքին քաղաքականություն տարածել։ Նոր համակարգի սկսած հունիսի 24-ից հետո Թուրքիան տարածաշրջանում ցուցաբերելու ակտիվ քաղաքականություն։ 2 ամիս Թուրքիայի ընտրական քարոզարշավով զբաղվելու իրականությունը արդեն մեծ փոփոխության կարող է ենթարկել տարածաշրջանին։ Բայց Իրաք եւ Սիրիայի ապագայի կարգավորումը քանի որ սպասվում է հաջորող տարիներում, ապա Թուրքիան ընտրությունները վաղաժամկետ անցկացնելով արգելելու է նոր գծագրվող քարտեզների իրականացումը։

Սիրիայում ԱՄՆ եւ ահաբեկչական խմբավորում ՊԿԿ-ի Սիրիայի մասնաճյուղ ՅՊԳ-ի երկարաժամկետ ներդրումների, Ռուսաստան եւ Իրանի Ասադին պաշտպանելու ու Իսրայելի տարածաշրջանում ակտիվության դեմ Թուրքիան պետք է պաշտպանի իր ազգային շահերը։ Աստանայի ընթացքի հետ Թուրքիա, Իրան եւ Ռուսաստանը Սիրիայում փորձում են գտնել քաղաքական լուծում, իսկ ԱՄՆ ՅՊԳ-ի միջոցով ցանկանում է ձեռք բերել այլ հնարավորություններ։ 65 հազար ՅՊԳ-ի անդամներին մարզելու ծրագիր անող Պենտագոնը վտանգի տակ է դնում Սիրիայի տարածքային ամբողջականության եւ Թուրքիայի անվտանգությանը։ Սիրիայում ԻԼԻՊ եւ ՅՊԳ-ից բացի մյուս ահաբեկչական խմբավորումների մեծամասնության վնասազերծումը, մեծ ուժերին ստիպեց հետպատերազմյան շրջանի համար նախագծեր մշակելու։ Մի քանի տարի անց պարզվելու է Սիրիա եւ տարածաշրջանի ճակատագիրը։ Թուրքիան ունենալով Սիրիայի հետ սահման, ապա ստիպված է միջամտել դեպքերին։

Իրաքի տարածաշրջանում ՊԿԿ-ն շարունակում է գոյատեւել եւ ուղղակի սպառնում է Թուրքիային։ Թուրքիան ներկա պահում Իրաքի սահմաններից ներս զինվորական գործողություններ է կատարում ՊԿԿ-ի դեմ։ Բայց Իրաքում նախատեսվող ընտրությունների պատճառով սահմանափակ են գործողությունների չափսերը։ Իրաքում նախատեսվող ընտրություններից հետո Թուրքիան ցանկանում է համատեղ գործողությամբ ոչնչացնել ՊԿԿ-ի էությունը տարածաշրջանից։ Իրաքում Կանդիլ, իսկ Սիրիայում Սինջար լեռը ՊԿԿ-ի կողմից օգտագործվում է որպես ռազմական բազա։ Թուրքիան վաղաժամկետ ընտրություններով հաշվարկում է ՊԿԿ-ի դեմ գործողության ընթացքում լինել ավելի հզոր։

Փաստօրեն խորհրդարանական համակարգից դեպի նախագահական համակարգ անցնելու ընթացքը դանդաղացնում էր Թուրքիայի դիվանագիտության եւ կառավարությանը։ Անցումային ընթացքի ավարտը Թուրքիային վերածելու է ավելի ակտիվ եւ կայուն քաղաքականություն ունեցող պետության։ Հատկապես արտաքին քաղաքականության առումով դա ունի մեծ կարեվորություն։