Գլոբալ Դիտանկյուն - 28

Թուրքիայից դուրս բնակվողները, հսկողությունից դուրս եկած ռոբոտներ, հատուկ վիրուսով հսկման մեջ առված մարդկանց կամ էլ իրենց հատուկ առաքելություն ստանձնած շեղված կրոնամոլ խմբերի կողմից առաջացված սպառնալիք եւ դրա փոխարեն աշխարհը փրկելու համար հերոսաբար պայքարը, կարող է միայն կինոներում դիտած լինեն:

Թուրքիան, 2016թ հուլիսի 15-ին ահա այսպիսին մի իրավիճակ ապրեց: Պետության մեջ մտած, անունը ՖԵԹՕ անվանված, ինչպես կինոներում նոմալ ժամանակներին մանկան դեմքոմ, սակայն վիրուս կամ էլ հրաման գալու ժամանակ հրեշացած շեղված մի կրոնական հավատքի անդամների զինվորական հեղաշրջման նախաձեռնության դեմ կանգնեց:

Ին՞չ եղավ այդ գիշեր

Թուրքիայի զինված ուժեր, պետության ամենակարեւոր մարմիններ ներխուժած ՖԵԹՕ անդամները, ԱՄՆ-ում բնակվող շեղված կրոնական առաջնորդ Ֆեթուլահ Գյուլենից ստացած հրահանգի համաձայն 2016թ հուլիսի 15-ին ռազմական հեղաշրջման փորձի դիմեցին: Ներսում գտնվող իրենց մարկանց միջոցով որոշ պետական մարմիններ գրավեցին: TRT, CNN Türk նման որոշ ռադիո եւ հեռուստալիքներ գրավեցին: Պատերազմական տարիներին անգամ չռմակոծված խորհրդարանը ռմբակոծեցին: Ընտրված նախագահին փորձեցին օպերատիվ գործողությամբ գերառնել: Այս ամենի դեմ Թուրքիայի ընդհանուրը փողոցներ դուրս եկան, սակայն նրանց ուղված կրակ բացեցին ռոբոտացած այդ մարդիկ: Քաղաքացիականներին եւ քաղաքացիական մարմիններին ռազմական ինքնաթիռներով կրակ բացեցին: Մարդիկ քայլեցին դեպի տանկեր եւ նրանց տակ պառկեցին: Արդյունքն այն եղավ, որ ժամերի ընթացքում հարյուրավոր զոհ եւ հազարավոր վիրավոր:

Ամբողջ աշխարհին ժողովրդավարության դաս

Նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի կոչին համաձայն, Թուրքիայի ժողովուրդը իր ժողովորդավարություն եւ ապագան փրկելու համար կատարած պայքարը, անգամ ֆիլմերում չեղած հերոսությամբ էր: Ամբողջ Թուրքիայում միլիոնավոր մարդիկ փողոցներ դուրս եկան: Հասարակ քաղաքացիները, պետական մարմին եւ զինվորական մարմինները շրջապատեցին: ՖԵԹՕ անդամ զինվորները, անգամ նրանց վրա կրակելիս, նրանք հետ չքաշվեցին: Այդ գիշեր ես նույնպես փողոցներում էի: Իմ նույն կերպ մոտիկից ճանաչած մարդիկ, ընկերներս, մարդկության, հաշաշիներ, ֆրենկեյշտաին կամ էլ շեղված կրոնական խմբերի անդամների չգերացվելու համար դեպի մահ քայլեցին:

1990-թԹիանանմեն հրապարակում, պատիվն իր ձեռքին չիանացի երիտասարդ, տանկերի առջեւ էր կանգնել: Չինացի զինվորը հետ էր քաշվել, քանի, որ չեին ղեկավարվում նրանց ուղեղները: Այս հերոսաբար քայլն աշխարհը տեսել եւ բարձր էր գնահատել: Թուրքիայում, քանի, որ այդ շեղված կրոնական խմբեր դուրս էին եկել մարդկությունից, ՖԵԹՕ անդամները, տանկերն ուղեցին դեպի մարդկանց վրա: Աշխարհը չտեսավ ամբողջ մի ժողովուրդի պայքարը: Միջազգային հանրության կողմից բարձր չգնահատվեց:

Ո՞վ է ՖԵԹՕ-ն

Ցավոք միջազգային հանրության կողմից դեռ հստակ չի հասկացվել թե ով է ՖԵԹՕ-ն: ՖԵԹՕ – Ֆեթուլահական ահաբեկչական խմբավորման անդամները, իրենց առաջնորդներին կարծես թե առաքյալին եղած հավատքին կերպ կախված, իրենց շեղված կրոնական հավատքների շրջանակում աշխարհ կառուցել ցանկացող խմբավորում է: Նրանք իրենց առաջնորդներին տեսնում են կարծես թե ընտրյալ փրկիչ: Նրանց կախվածներն էլ իրենց ընտրյալներ են համարում: Այս շրջանակում նրանք ամբողջ աշխարհը «փրկելու» հավատք ունեն: Այս առումով ամբողջ երկրներում, տարածքներում, քաղաքներում, թաղամասերում իմամներ ունեն: Իսկ իրենց առաջնորդ Ֆեթուլահ Գյուլենը, ոչ թե մեկ երկիր, այլ ամբողջ աշխարհը փրկելու հավատքով են ապռում ու նրան համարում ՝ «համայն աշխարհի իմամ»: ՖԵԹՕ ահաբեկչական խմբավորումն ահա այս պատճառով է գլոբալ շարժում:

ՖԵԹՕ-ն, իր անդամներին այս ստին հավատացնելու համար երկար եւ դժվար ուսուցման շրջանին կենթարկի: Այս ընթացքում անդամներն ամբողջովին զերծ կպահվեն հանրությունից: Հատուկ միջավայրերում, հատուկ ծիսակարգերով ամբողջովին իրենց հավատած եւ իմացած մի հավատք ու աշխարհ կստեղծեն:

Այս ընթացքում անդամները կամաց կամաց ընտանիքներից, ապրած հանրության արժեքներից եւ իսլամից կհեռանան: 1970-ին սկսած շարժումը պատմություն, ավանդույթ եւ քաղաքակրթության հեռանկար չունեցող անհիմն շարժվող անդամները, ժամանակ անց կդառնան միայն իրենց իմացած եւ հավատածների արդյունքում կառուցած աշխարհ: Երեխաները ՖԵԹՕ դրպոցներում ուսուցանող ընտանիքները, եթե քիչ ուշադիր լինեն, կտեսնեն, որ նրանք կամաց կամաց նրանցից հեռանում են:

ՖԵԹՕ անդամները որոշ ժամանակ անց գաղտնի, հատուկ եւ սուրբ առաքելություններ ունեցող մարդ լինելու հավատքի են հասնում: Շատ «սուրբ» նպատակներ ունեն: Իրենց նպատակներին հասնելու համար տրված ամենահիմնական հրահանգն այն է, որ իրենք իրենց չբացահայտեն ու միշտ գաղտնի պահեն: Թաքնվելու համար ամեն տեսակի փորձեր կկատարեն: Ինչպես կասի Սրբ. Մեվլանան «կամ եղիր այնպես որպես կաս, կամ էլ եղիր այնպես որպես երեւում ես»: Նրանք երբեք այդպես չեն լինի եւ նպատակների տարբեր լինելու պատճառով, հիմնական երեւացածների նման չեն լինում:

Հաջորդ շաբաթ կրկին հանդիպման ցանկությամբ:

Ձեզ ներկայացրինք՝ Անկարա Յըլդըրըմ Բեյազիդ Համալսարանի քաղաքագիտության բաժնի դեկան Պրոֆ․Դր․Քուդրետ Բյուլբյուլի թեմայի վերաբերյալ մեկնաբանումները։

* Պրոֆ․Դր․Քուդրետ Բյուլբյուլը դաս է ավանդում Անկարա Յըլդըրըմ Բեյազիդ Համալսարանի քաղաքագիտության բաժնում։