Գլոբալ Դիտանկյուն - 37

7-րդ տարին մուտք կատարող Սիրիայի պատերազմը շարունակում է իր բոլոր վայրագությամբ։ Աշխարհի օրակարգն է զբաղեցնում Աստանայում զինաթափության վերջին շրջանը համարվող Իդլիբի վրա Ասադի եւ Ռուսաստանի հարձակումները։ Բոլոր աշխարհը հետաքրքրված է քանի միլիոն մարդու մահանալու եւ քիմիական զենքի օգտագործման մասին։ Նրանք իրականության փոխարեն խոսում են ֆիլմի սցենարների վերաբերյալ, այսինքն քարացել է նրանց սրտերը։

Այժմ ներկայացնում ենք Անկարա Յըլդըրըմ Բեյազիդ Համալսարանի քաղաքագիտության բաժնի դեկան Պրոֆ․Դր․Քուդրետ Բյուլբյուլի թեմայի վերաբերյալ մեկնաբանումները։

Աստանայի ընթացքի կողմեր՝ Թուրքիա, Իրան եւ Ռուսաստանը անցյալ շաբաթ հանդիպել են Թեհրանում։ Տեղում քննարկվել է Իդլիբ եւ Սիրիայի ապագան։ Թեհրանի գագաթնաժողովում պարզվել է, թե աշխարհը ինչպես լուր է մնում Իդլիբի ջարդին եւ մարդասպանության եւ թե Թուրքիայի ջարդը կասեցնելու միայնակ ջանքերին։ Թուրքիա եւ Ռուսաստանի տեղեկություն չունեցած ու Իրանի կողմից ուղիղ արձակվող քննարկումները աշխարհին հաղորդել է իրականությանը։ Հանդիպման ընթացքում մյուս ղեկավարները ուշադրություն չեն դարձրել սիրիացիների ողբերգության։ Նախագահ Էրդողանը բազմաթիվ անգամներ արտահայտել է զինադադարի եւ Թուրքիայի 3,5 միլիոն փախստականներին տանտիրություն անելու մասին։ Թուրքիան կարող էր փակել իր սահմանները կամ էլ ԵՄ երկրների նման խտրականություն ցուցաբերել գաղթականներին։ Թուրքիայի տարբերությունն է իր պատմությունը, անցյալը, խիղճը եւ մարդկային վերաբերմունքը։

Պատերազմի 7-րդ տարում տարբերություն չկա դիրքերի մասին։ Ռուսաստանը Սիրիայում տեղակայված ռազմաբազաների շնորհիվ ավելի ազդեցիկ է Միջերկրական ծովում ու Ղրիմի, Վրաստանի, Ուկրաիանյի փոխարեն արեւմուտքի դեմ պայքարելուց աջակցում է Ասադի իշխանության։

Իրանը տարածաշրջանային քաղաքականության շարունակում է նաեւ Սիրիայում։ Պարսիկ պատգամավոր Ալի Ռիզա Զեկաին նշում է հետեւյալը․«Արաբական երեք երկրներ այսօր գտնվում են Իրանի ձեռքում եւ կապված են իսլամական հեղափոխության։ Իսկ Յեմենի մայրաքաղաք Սանան լինելու է չորորդը»։ Չենք կարող ասել Լիբանան, Իրաք եւ Եմենը արդյոք Իրանի ձեռքում են, բայց կարող ենք ասել որ այդ պետություններում հոսող արյան պատասխանատուն է Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը։

Իրաքի մեծությամբ երկրորդ եւ կարեվոր ծովափային քաղաք Բասրայի մեծամասնությունը կազմում են շիաները, բայց ժողովուրդը Իրանի դեմ քայլելուց այրել է Իրանի դեսպանատունը։ Չնայած աշխարհի չորս կողմը սիրիացիները գաղթելուց, չեն ընտրում նույն դավանանքի տեր Իրանին։

Սիրիայի պատերազմի ամենակարեվոր եւ կողպեքային երկրներից մեկն է Իսրայելը։ Իսրայելը պատերազմի սկիզբից իվեր աջակցում է բոլոր կողմերին, այսպիսով միջին արեվելքում թուլանում են իր թշնամիները։ Սիոնիստական գաղափարախոսության համաձայն նրանք մինջեւ Թուրքիայի սահմանը անվանում են խոստացված հողեր։ Դա նշանակում է «Մեծ Իսրայել»-ի ռազմավարություն։

ԱՄՆ-ի Սիրիայի քաղաքականությունը անկախ չե Իսրայելից։ ԱՄՆ, ԻԼԻՊ-ի վտանգը վերանալով հանդերձ աջակցում է ՊՅԴ-ՊԿԿ ահաբեկչական խմբավորմանը։ Իրանը շրջափակող այս շարժումը, մյուս կողմից տարանջատում է Թուրքիային։ Արդյոք Թուրքիայի սահմանը գրավող ահաբեկչական խմբավորման նպատակն է ճանապարհ բացել Իսրայելին։

Իսկ ԵՄ-ում բարձրանում է ռասիստական քաղաքականությունը։ Նրանց միակ ցանկությունն է մի քանի գաղթականներ եւս չգաղթեն ԵՄ պետությունները։ Արդյոք Սիրիայի մասին ունեն ինչ-որ քաղաքականություն։

Ասադի իշխանության ջարդը հնարավոր չե կասեցնել, քանի որ ռուս եւ պարսիկը նրանց աջակցում է, ԱՄՆ կախված է Իսրայելից, իսկ ԵՄ չի կատարում իր խոսքերը։ ԵՄ եւ ԱՄՆ-ի համաձայն  եթե սիրիացիները մահանում են Սիրիայում կամ ապրում են Թուրքիայում, ապա դա չի առաջացնում հարց։

Սիրիայում բոլոր աշխարհի առաջ կատարվում է էթնիկական ջարդ եւ փոխվում է երկրի բնակչության կազմը։ Ասադի իշխանությունը ինչ-որ քաղաքը գրավելու ցանկություն ունենա, ապա իր դաշնակիցների հետ նախ անվանում է ահաբեկչական բույն, իսկ հետո սկսում է ռազմական գործողության։ Այսպիսով միլիոնավոր մարդիկ փախչում են այլ վայրեր եւ սկսում է գաղթը։ Միլիոնավոր ահաբեկիչ ինչպես կարող է լինել։ Անմեղ քաղաքացիներին եւ ահաբեկիչներին առանց տարբերելու ինչպես կարելի է քաղաքին ռմբակոծել։

Թուրքիայի նման ծախսերը մի կողմ թողնելով պետք է լուծում գտնել պատերազմը վերացնելու նպատակով։ Ավարտին հասցնելուց հետո անհրաժեշտ է բուժել այդ երկրին։ Ինչ մեղք ունի հայրենիքից փախչելուց ծովում խեղդվող Այլանը եւ ռմբակոծման ընթացքում մահացող անչափահասերը։