کشف قدیمی‌ترین مغروقه‌های جهان در اعماق آبهای آناتولی
در اعماق دریاهای ترکیه کشتی‌های مغروقه بسیاری در انتظار کشف از سوی باستان‌شناسان هستند
وقتی بشر آب رودخانه‌ها را مهار کرد، دیگر چنان گذشته از نیروی آن نهراسیده و برای مقابله با سیلاب‌ها و ادامه بقای خود نیازی به نذر و نیاز احساس ننمود. رودخانه‌ها دیگر نه موجودات مجهول و ناشناخته بلکه جریان‌های طبیعی بودند که بشر با کنجکاوی درصدد استفاده بهینه ار آن‌ها بود. بشر نخست با ساختن کلک‌ها که قایق‌های ابتدایی بودند، به سفر در فاصله‌های کوتاه و در آبهای کم عمق آغاز کرد. بشر پس از کشف استفاده از پوسته‌ها و قطعات درختان بعنوان پارو بسوی آبهای عمیق‌تر متمایل گردید. این کشف ساده و مهم در عین‌حال به سفرهای متکی بر مبادله کالا با کالا که آغازگر تجارت و بازرگانی بود، پیشگامی کرد. با گذشت زمان این سفرهای محدود کفاف نیازها و انتظارات بشر را نداده و دریاهایی که در نقطه انتهایی رودخانه‌ها پدیدار گردیدند و اسرار نهفته در این آبهای شور و ماورای آن مورد توجه انسان واقع شدند. بشر با کنجکاوی به کشف اسرار و دسترسی به دریاها متمایل گردید. برای در نوردیدن آن آبهای عمیق ، ناامن و مملو از خطر به وسایط پیشرفته‌تری نیازمند بود. در نتیجه نیز با کندن بدنه درختان موفق به ساختن قایق‌هایی شد که نیاکان قایق‌های مدرن امروزی هستند. این قایق‌ها که گمان می‌رود شش هزار سال قبل از این در مصر ساخته شدند، یکی از نقاط عطف مهم در تاریخ بشر بوده‌است. پس از این اختراع مهم، نیروی باد کشف شده و برای اولین بار از قایق‌های بادبانی استفاده گردید. بدین‌ترتیب جهانی با مرزهای پهناور مبهم و نامعلوم بر روی انسان‌های آندوره گسترده شد.
به گفته باستان‌شناسان قایق‌های بادبانی برای اولین بار در مصر و بین‌النهرین مورد استفاده قرار گرفت. در سایه باد و بادبان‌ها دیگر نیازی به پارو کشی احساس نشده و انسان‌های آندوره می‌توانستند بدون زحمت و براحتی تا اندازه‌ای که می‌خواستند بار سنگین را به مناطق دوردست حمل کنند. اولین دریانوردان در آن ایام نخست با جوامع اطراف خود به تجارت پرداخته و با پیشرفت دریانوردی به بازرگانی با دول واقع در سواحل جنوبی آناتولی و سپس تمدن‌های واقع در نواحی غربی شروع کردند. دریای مدیترانه در مقایسه با آبهای آزاد امن‌تر بود ولی حوادث ناگواری در آن بوقوع پیوسته و کشتی‌ها غرق شدند. ما در سایه آن کشتی‌های مغروقه در خصوص تاریخچه تمدن‌های قدیم صاحب اطلاعات شدیم.
آناتولی طی هزاران سال از دهها تمدن بشری میزبانی کرده‌است. سرزمین آناتولی بهشت باستان شناسی بوده و اکثر مناطق آن به مثابه موزه فضای باز هستند. هر روز جدید آبستن اکتشافات جدید و شگفت‌انگیز برای دانشمندان است. برخی از این اکتشافات بر روی دانسته‌های معلوم خط بطلان کشیده و برخی نیز دامنه معلومات قدیمی‌مان را گسترش می‌دهد. سنگ و کوه‌ها و دشت و دمن‌ها گویی به گوش‌مان زمزمه می‌کنند که من خود تاریخ هستم بیائید تا همه چیز را به شما نقل کنم. ولی آیا تنها طبیعت زییای آناتولی در خشکی چیزهای زیادی برای گفتن به ما دارند؟ البته که خیر. دریاهای آناتولی نیز چیزهای زیادی برای گفتن به ما دارند. آبهای سرزمینی ترکیه از سوی جهان دانش بعنوان نقطه سرآغاز باستان‌شناسی دریانوردی تلقی می‌شود. زیرا این دریاها با آغاز عهد عتیق هم از تمدن‌های دریایی میزبانی کرده و هم مسیر عبور بسیاری از تمدنها را تشکیل داده‌است. این منطقه جغرافیایی که سه طرفش با دریاها احاطه شده، نخست به گذرگاه عبور ناوگان‌ها و شناورهای تجاری و سپس کشتی‌های مسافری و اکتشافات مهیج تبدیل گردید.
قدیمی‌ترین شناور مغروقه جهان برای اولین بار در جنوب ترکیه در سواحل کوملوجای شهر آنتالیا کشف شده‌است. کشتی مغروقه گلی دنیا پس از مشاهده شمش‌های مسی و بقایای کشتی مغروقه از سوی یک غواص در حین شکار اسفنج کشف گردید. این کشتی مغروقه که حامل شمش‌های مس، برنز و قلع بوده، در سایه استفاده از تست‌های تاریخ‌گذاری رادیو کربن معلوم شد که به 3200 سال پیش یعنی به عصر برنز متعلق است. اولین حفریات زیر دریایی جهان بشکلی مناسب با کاووش‌های باستان‌شناسی خشکی نیز در این کشتی مغروقه انجام گرفت. به عبارتی دیگر می‌توان گفت که اولین حفریات زیر دریایی منظم و سیستماتیک جهان از نظر علمی در کشتی مغروقه گلی دنیا انجام گرفته‌است. این حفریات زیر دریایی در سال 1960 به اتمام رسید. پس از هزاران سال از این کشتی مغروقه ابزار و آلاتی مانند تبر،کلنگ، لنگر ، نیزه و وسایل کشاورزی و آشپزخانه بیرون آورده شدند. در نتیجه کاووش‌های باستان‌شناسی در مغروقه " گلی‌دنیا " مقادیر زیادی ضایعات فلز نیز کشف گردید. این ضایعات فلزی نشان می‌دهند که انسان‌های آن‌دوران چنان امروز قراضه‌های انواع فلزات را ذوب کرده و یا به بازیافت می‌رساندند.نیاکان 3200 سال پیش‌مان یک‌بار دیگر ما را شگفت‌زده کردند. آثار مکشوفه در نتیجه حفریات باعث شد تا قلعه شهر بودروم به یک موزه زیرآبی تبدیل شود. بدین‌ترتیب اولین موزه زیردریایی ترکیه تاسیس گردید. کاووش‌های زیر دریایی در مغروقه گلی‌دنیا در عین‌حال به آغاز فعالیت‌های باستان‌شناسی زیر آبی در ایالات متحده آمریکا نیز یاری کرده و آرکولوژی زیرآبی جهان با مغروقه گلی‌دنیا به فعالیت آغاز کرد.
کشتی مغروقه اولوبورون که در سال 1984 در آبهای شهرستان کاش استان آنتالیا کشف گردید، عنوان قدیمی‌ترین مغروقه جهان را از دست مغروقه گلی‌دنیا ربود. زیرا این مغروقه به 200 هزار سال پیش از مغروقه گلی‌دنیا تعلق دارد. کاووش‌های باستان‌شناسی در مغروقه اولوبورون بعنوان یکی از بزرگترین آثار کشف شده قرن بیستم یازده ماه طول کشید. در نتیجه این کاووش‌ها آثار بی‌نظیری از شمش‌های مس گرفته تا دیگر آثار ارزشمند مانند شمش‌های شیشه‌ای به رنگ‌های مختلف بدست آمد. این شمش‌های شیشه‌ای که بعنوان قدیمی‌ترین منابع مواد خام تلقی می‌شوند، ثابت می‌کنند که أن‌دوران تجارت شیشه از سوریه به منطقه اژه صورت می‌گرفت. از مغروقه مذکور همچنین عاج فیل و دندان‌های اسب آبی، تیر و کمان‌های برنز ، نوک نیزه و قمه‌ها بیرون آورده شدند.
کالاهایی که قرار بود حمل شوند به کشتی منتقل شده و همه چیز برای سفر آماده بود. کشتی از قبرس بسوی دریایی ساکت و آرام حرکت کرد. این کشتی حامل مقدار زیادی مس بود. مدتی بعد طوفانی سهمگین شروع شدن و کشتی در میان امواج دریا متلاطم شد. کشتی بعلت حمل بار سنگین مس نتوانست با طوفان مقابله کند و در نتیجه نیز در سواحل آنتالیا در اعماق آب فرو رفت. دریانوردان در کشتی هرگز نتوانستند به خانه‌های خود برسند و بار کشتی نیز هرگز به محل نرسیده و تحویل داده نشد. این داستان قدیمی‌ترین کشتی مغروقه جهان بود که برایتان تعریف کردیم. شاید هم وقایع بدین صورت اتفاق نیافتاده و آن روز حوادث کاملا متفاوتی جریان یافت. البته که کاملا نمی‌توان به حوادث 3600 سال پیش از این پی برد. این داستان را با توجه به تخمین‌های کارشناسان برایتان نقل کردیم. وقایع آن‌روز موجب غرق شدن کشتی و ماندن آن برای مدتی طولانی زیر دریا گردید. کشتی مغروقه آنتالیای غربی باز در آبهای آنتالیا 35 سال بعد از کشف کشتی مغروقه اولوبورون کشف گردید. این‌بار نیز این کشتی عنوان قدیمی‌ترین مغروقه جهان را از دست مغروقه اولوبورون ربود. مغروقه آنتالیای غربی ما را به 200 سال پیش از این برده و کشف این مغروقه در آبهای ترکیه در کشورمان و حتی جهان یک اولین است. این اکتشاف روند تاریخی هنر باستان‌شناسی را تغییر داده و بعنوان گوبکلی‌تپه جهان زیر آب معروف گردید. زیرا این قدیمی‌ترین کشتی تجاری است که تاکنون کشف شده‌است. در نتیجه کاووش‌های باستان‌شناسی شمش‌های مس به وزن یک و نیم تن بدست آمد. به همین علت کارشناسان معتقدند که این اولین کشتی حامل محصولات صنعتی در جهان بوده‌است.
راه‌یابی بشر به دریا موجب سفر به مناطق جغرافیایی مختلف، هماهنگی و تلفیق با فرهنگ‌های جدید و تکامل تجارت در ابعاد متفاوت گردید. بعنوان مثال فنیقی‌ها که در اطراف کشورهای امروزی سوریه و لبنان زیسته و دارای کشتی‌های مستحکم و سالم بوده و کالاهای لوکس تولیدی خود را با این کشتی‌ها تا بین‌النهرین، یونان و حتی به گفته برخی مورخین تا انگلیس حمل کردند. سواحل آناتولی نیز در هر دوره‌ای از تاریخ در مرکز این گذرگاه تجاری مهم واقع گردید. آبهای ترکیه در آغاز و توسعه باستان‌شناسی زیر آبی نقش پیشگام ایفا کرده و مهمترین حفریات زیر آبی در سواحل ترکیه انجام گرفته‌است. به اطلاعات و آثار ارزشمند و قدیمی‌ترین مغروقه‌های جهان در این آب‌ها می‌توان دسترسی پیدا کرد. در اعماق دریاهای ترکیه کشتی‌های مغروقه بسیاری نهفته که در انتظار اکتشاف از سوی باستان‌شناسان هستند. از اعماق آبهای آناتولی نیز تاریخ فوران می‌کند.
