بررسی سفر راهبردی اردوغان به عراق

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه پس از 13 سال سفری رسمی به عراق داشت. اردوغان در نخستین بخش از سفر خود با عبداللطیف رشید رئیس جمهور عراق در بغداد دیدار کرد. وی سپس با محمد شیعه السودانی نخست وزیر عراق ملاقات کرد. رئیس جمهور ترکیه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با سودانی تاکید کرد که دو کشور به طور مشترک علیه گروه تروریستی پ ک ک اقدام خواهند کرد. اردوغان در جرییان این سفر پس از تکمیل دیدارهایش در بغداد به اربیل رفته و در آنجا با نچیروان بارزانی رئیس حکومت منطقه‌ای شمال عراق، مسرور بارزانی نخست وزیر و هیئت همراه آنها دیدار کرد. اردوغان پس از اتمام دیدارهایش در بغداد و اربیل به ترکیه بازگشت.

در جریان دیدارهای اردوغان، روابط دوجانبه ترکیه و عراق، حملات اسرائیل به غزه، مسائل منطقه‌ای و جهانی و همینطور مبارزه با تروریسم مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در این دیدارها انتظارات ترکیه از عراق در خصوص مبارزه با گروه تروریستی پ.ک.ک و پاکسازی عراق از لوث هر گونه تروریسم از جمله مواردی بود که مورد تاکید طرفین قرار گرفت. در این مرحله همچنین برای اردوغان مهم بود که به اهمیت روابط مطلوب بین بغداد و حکومت منطقه‌ای شمال عراق جهت برقراری ثبات در این کشور اشاره کرده و به لزوم دستیابی ترکمن‌ها به جایگاهی که شایسته آن هستند، تاکید کند.

در این سفر قرارداد پروژه "راه توسعه" بین ترکیه و عراق امضا شد. با این پروژه، همکاری گسترده‌ای در زمینه زنجیره تامین و حمل و نقل با راه آهن 1200 کیلومتری که شهر بصره را به مرز ترکیه متصل می‌کند، در نظر گرفته شده است در این پروژه که مورد توجه کشورهایی نظیر امارات متحده عربی به عنوان سرمایه گذاران اصلی منطقه خلیج قرار گرفته است، ترکیه مشارکت داشته و به ویژه در زمینه‌هایی مانند حمل و نقل و انرژی فعال خواهد بود.

هدف ترکیه و عراق ایجاد یک کریدور تجاری و حمل و نقل با احداث جاده ها و خطوط راه آهن مدرن از بصره تا مرز ترکیه است. واضح است که پروژه راه توسعه همکاری‌های منطقه‌ای را افزایش خواهد داد. در این مرحله ترکیه و عراق همکاری‌های خود را برای پایان دادن به فعالیت‌های تروریستی سازمان تروریستی پ.ک.ک در مسیر این پروژه افزایش دادند. سفر رئیس جمهور ترکیه به عراق این همکاری را به سطح مشارکت راهبردی ارتقا می‌دهد. در نهایت ترکیه در حالی که خود را برای عملیات نظامی بزرگ در عراق آماده می‌کرد، اعلام کرد که برای ثبات عراق مهم است که ترکمن‌ها به جایگاهی که شایسته آن هستند دست یافته و موضع ترکیه را در این زمینه به صراحت بیان کرد. مشارکت منطقه‌ای در عملیات اخیر علیه عناصر پ ک ک در عراق بسیار مهم است. همچنین اقدامات ترکیه و عراق در یک زمینه مشترک در مورد سازمان های غیردولتی وابسته به این سازمان تروریستی نیز بسیار حائز اهمیت است. انتظار می‌رود اقداماتی که در زمینه‌های مختلف برداشته خواهد شد، با محدود کردن نفوذ پ‌ک‌ک به تضمین ثبات ترکیه و عراق در منطقه کمک کند. در این روند، تقویت همکاری و هماهنگی بین ترکیه و عراق نقش مهمی در دستیابی به نتایج موثرتر در مبارزه با تروریسم خواهد داشت. بنابراین سفر اردوغان به عراق آغازگر دوره جدیدی در مبارزه با تروریسم خواهد بود. می توان گفت که این سفر در بسیاری از زمینه‌ها به ویژه عرصه‌های ُسیاسی، اجتماعی، اقتصادی و تجاری و فضایی را باز خواهد کرد. علاوه بر این، بازدید هیئت های ترکیه ای از مجتمع های عبدالقادر جیلانی و امام اعظم ابوحنیفه که توسط تیکا در بغداد بازسازی شده اند نیز حائز اهمیت است. اهمیتی که به این دو شخصیت بسیار مهم برای جهان ترک اسلام داده شد، در عین حال پیامی معنادار علیه جنبش های رادیکال در خاورمیانه بود.

نویسنده: دکتر جمیل دوغاچ ایپک کارشناس روابط بین‌الملل