Հայաստանի ռազմական հանցագործությունները աշխարհին կհայտարարվի զեկուցագրով

Գլխավոր օմբուդսմեն Շերեֆ Մալկոչը տեղեկացրել է հայկական բանակի Ադրբեջանում գործած պատերազմի հանցանքների մասին նշած զեգուցագրիրը այս շաբաթից սկսյալ Թուրքիա եւ աշխարհի վերաբերող հիմնարկների ու ԵՄ-ն երկրների խորհրդարանների մարդու իրավունքների հանձնաժողներին են ուղարկելու:

Զեգուցագրի վերաբերյալ հայտարարություն կատարող Մալկոչը նշել է, որ օմբուդսմանները ունեն երկու պաշտոն, սրանցից առաջինը երկրում հանրային ծառայություններ մատուցող վարչակազմի և քաղաքացիների միջնորդության միջոցով խնդիրները լուծելն է, իսկ երկրորդը` աշխատել ազգային և միջազգային ասպարեզում մարդու իրավունքների պաշտպանության եւ զարգացման համար:

Մալկոչը նշել է, որ զեգուցագրի պատրաստման ընթացքում Ադրբեջան այցելելով հայկական բանակի հարձակումներում վնասված բնակեցման վայրերում հետազոտություն է կատարել ու ասեց.

«Մեր Ադրբեջան կատարած այցելությանը հատկապես պատերազմի տարածքներից դուրս գտնվող բնակեցման վայրերում, Գյանջա, Տերդեր, Գորանբոյ, Աղդամ նույնիսկ Բաքվի շուրջ հրթիռներով խոցված շրջաններ ենք այցելել: Գյանջան պատերազմի դաշտից կիլոմետրներ հեռավորությունում գտնվելով հանդերձ Հայաստանից արտանետված հրթիռներով է խոցվել նույնպես նաեւ Տերդերը:»

Մալկոչը նշել է, որ Հայաստանի ահրձակումների արդյունքում 94 Ադրբեջանի քաղաքացի է մահացել, 414 մարդ է վիրավորվել ու շարունակեց.

«Բոլորս կցանկանանք թե պատերազմ չլինի, սակայն միջազգային օրենքի համաձայն ինքնապաշտպանության եւ նման պատճառներով պատերազմը կարողանում է ճակատում իրականանալ: Սակայն պատերազմի ճակատից 100-150 կիլոմետր հեռավորության վրա դիտավորյալ հարվածներ հասցնել քաղաքացիական բնակավայրերին ՝ մարդկության դեմ հանցագործություն է: Դա հակասում է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայում, Geneնևի կոնվենցիայում շարադրված հիմնարար իրավունքներին:»

Հայտարարելով, որ Ադռբեջանում կատարած հետաքննություններում ականատես են եղել հարձակումների ողբալի հետևանքներին ՝ Մալկոչը ասեց.

«Խոսեցել ենք հարձակումների արդյունքում զոհվածների բարեկամների հետ: Մոր ու հոր կորցնող երեխաների հետ: լլուզված դպրոցներ, տներ ենք տեսել: Տեսել ենք այս հարձակումների արդյունքում աղոթատեղերին հասած վնասները: Ինչպես են ավիրել շրջագայքը, անօրինական զնեքեր եւ ռմբերը: Զեգուցագրում նշել ենք բոլորը:»

Մալկոչը տեղեկացրել է, որ 7 մասից բաղկացած զեկուցագրի վերնագրերն են` «Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդիրը:» ,« Տեղազննման արդյունքում ստացված հայտնաբերումները», «Հակամարտությունների գնահատում մարդու իրավունքների տեսանկյունից»:

Բացի այդ մեր զեգուցագրում ներառում է Հայաստանի զինված ուժերի կողմից իրականացված հարձակումների ժամանակագրական կարգը: Մենք առանձին ուսումնասիրեցինք այն քաղաքացիական անձանց լուսանկարները, որոնք իրենց կյանքը կորցրել են հայկական զինված ուժերի հարձակումների արդյունքում և որտեղ նրանք նահատակվել են:»

Մալկոչը նշել է, որ որպես Օմբուդսմենի ինստիտուտ պատրաստած զեգուցագրով ցանկանում են գրարում կատարել պատմության մեջ ու շարունակեց.

« Մենք փորձեցինք նույնականացնել նրանց, ովքեր գործել են ռազմական հանցագործություններ, սպանել են խաղաղ բնակիչներ, ոչնչացրել են շրջակա միջավայրը, սպանել 1 տարեկան երեխաներ կամ ծերեր և նրանց, ովքեր պատերազմի հետ կապ չունեն, առավոտյան ժամը 1-ին, և փորձել են նրանց դատել միջազգային դատարանում: Այս շաբաթվանից սկսած զեգուցագիրը ուղարկելու ենք Թուրքիայի համապատասխան հաստատությունների և կազմակերպությունների եւ մարդու իրավունքների պաշտպաններին: Ուղարկելու ենք Եվրամիության երկրների խորհրդարանների մարդու իրավունքների հանձնաժողովներ: Ուղարկելու ենք նաեւ Ադրբեջան: Փորձեցինք կատարել մեր պատասխանատվությունը մարդկության և մարդու իրավունքների համար: Մնացածը միջազգային այլ հաստատությունների գործն է: Իհարկե, մյուսների պարտականությունն է այդ հանցագործությունները կատարածներին, քաղաքացիական անձանց մարդասպաններ ներկայացնելը դատախազության և դատարանների առջև կանգնեցնել toնևի կոնվենցիան, Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիան և Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը խախտողները: Մեր պարտականությունն է դրանք արձանագրել »:

Հայաստանը կարծում է, որ չնայած ռազմական հանցագործություններ կատարելուն, նա պատասխանատվության չի ենթարկվի, Մալքոչն ասաց.

«Կա մի բան, որ նրանք մոռացել են. Այժմ աշխարհը ոչ թե հին աշխարհը, հին Ադրբեջանը չէ Ադրբեջանը, Թուրքիան հին Թուրքիան չէ: Հետևաբար նրանք կարծում էին, որ կպաշտպանեն նրանց, ովքեր մինչև այսօր իրենց հաճույք են պատճառում: Բայց այս զեկուցագիրը ապացույց կլինի միջազգային դատավարություններում Հայաստանի մարդու իրավունքների խախտումների դեմ:»

Մալկոչը նշել է, որ Հայաստանը ուժի մեջ մտնող հրադադարից հետո հետ քաշվելու արդյունքում ավերածությունները տեղի են ունեցել գրավյալ շրջաններում ու ասեց.

« Պատմության դեմ հանցագործություններ կան Շուշայում, Աղդամում, Տերտերում և Քելբաջարում: Նրանք մզկիթները վերածեցին խոզերի ախոռների, վնասել են մուսուլմանների գերեզմանոցները: Սա կլինի՞: Խոջալուի կոտորածը կամ նմանատիպ կոտորածները անպայման հաշվարկվելու են, որպեսզի այսուհետ ոչ ոք չհամարձակվի նման սխալներ թույլ տալ:»

Զեգույցում ընդգծվում է, որ Հայաստանը թիրախավորում է խաղաղ բնակավայրերը հակամարտության գոտիներից հեռու, ու նշվեց.

«Հայաստանի զինված ուժերը և՛ ոտնահարեցին խաղաղ բնակիչների կյանքի իրավունքը, և՛ ռազմական հանցագործություններ կատարեցին Միջազգային հումանիտար իրավունքի շրջանակներում ՝ հարձակվելով քաղաքացիական բնակավայրերի վրա, օգտագործելով անխնա զենքեր, ինչպիսիք են կասետային ռումբերը, ուստի արգելված են»:

Զեգույցում հրթիռներից խոցված քաղաքացիական բնակավայրերի լուսանկարները բացահայտում են ավերածությունները, իսկ գրոհների արդյունքում մեծապես վնասվել են 3410 առանձնատներ, 120 բազմաբնակարան բնակելի շենքեր և 512 քաղաքացիական օբյեկտներ:

Հարձակումների պատճառով հարազատները կորցնողների հետ կատարված հանդիպումների մասին զեգույցում նշվել է հետեւյակը.

«Հարձակման ժամանակ ծնողներին եւ տատիկին կորցնող 2 տարեկան Նիլայի մորաքրոչ հետ ենք ծանոթացել: Մորաքույրը նշել է, որ Նիլայի մայրը հղի է, իսկ իր չծնված եղբորը կորցրած Նիլայը անընդհատ լաց էր լինում և հարցնում իր մոր մասին»: