تورکیه پنجره‌سیندن اورتادوغو (50)
آمریکانین پرزیدنتی دونالد ترامپ بوتون دونیا‌دان گلن خبردارلیق‌لارا باخمایا‌راق قودس شهرینی ایسرائیلین پایتختی اولا‌راق تانیییب. بیز ده بو هفته بو قراری و بؤلگه‌یه تأثیرلرینی تحلیل ائدجگیک
تورکیه پنجره‌سیندن اورتادوغو (50)
آمریکانین پرزیدنتی دونالد ترامپ بوتون دونیا‌دان گلن خبردارلیق‌لارا باخمایا‌راق قودس شهرینی ایسرائیلین پایتختی اولا‌راق تانیییب. بیز ده بو هفته بو قراری و بؤلگه‌یه تأثیرلرینی تحلیل ائدجگیک.
آتاتورک اونیورسیته اولوسلار آراسی ایلیشکیلر بؤلومو آراشدیرماچیسی دوکتور جمیل دوغاچ ایپک‌ین مسئله ایله باغلی قیمتلندیرمه‌سینی تقدیم ائدیریک.
-------
دونیا ایجتیماعتین‌دن گلن خبردارلیق‌لارا باخمایا‌راق، آمریکا پرزیدنتی دونالد ترامپ، قودسو ایسرائیلین پایتختی اولا‌راق تانیییب. بئله‌لیکله، آمریکا (ایسرائیلین قودسو ایشغالین‌دان اللی ایل سونرا) قودسو ایسرائیلین پایتختی کیمی تانییان ایلک اؤلکه اولدو. قرار یالنیز یاخین شرقده و ایسلام اؤلکه‌لرینده دئییل، آوروپادا دا اعتراض‌لارا یول آچدی. دونیانین دؤرد بیر طرفینده اینسان‌لار کوچه‌لره تؤکولدو، اعتراض کؤستریلری کئچیریب.
ترامپین بو قراری‌نین آرخاسیندا ایکی سبب وار. ترامپ، سئچیم کامپانیاسی زامانی، پرزیدنت سئچیلمه‌سی وضعیتینده قودسو ایسرائیلین پایتختی اولا‌راق تانییاجاغینا دایر سؤز وئرمیشدی. بئله‌لیکله، ایسرائیله و آمریکاداکی یهودی لوببی‌سینه وئردیگی سؤزو توتموش اولدو. بون‌دان باشقا، ایچ سیاستده سیخیشمیشلیق یاشادیغی بو گون‌لرده بیر حمله ائده‌رک یئنه عینی طبقه‌لرین دستگینی آلماغا اومید ائدیر.
آمریکا بو قراری ایله اولوسلار آراسی حقوقو آچیق بیر شکیلده پوزور. بیرلشمیش میللت‌لر (بمت) امنیت شوراسی‌نین 20 آوقوست 1980-جی ایل تاریخینده قبول ائتدیگی 478 سا‌یلی قطنامه‌ده؛ قودسون ایستاتوسونو دییشدیرمه‌یه یؤنه‌لن بوتون تلاشلارین قانونی اساس‌سیز اولدوغو ایفاده ائدیلمیش‌دیر. و بوتون دولت‌لرین، وارسا، بورایا داشیدیق‌لاری دیپلوماتیک میسیون‌لارینی گئری گؤتورمه‌لری طلب اولونموش‌دور. بمت-نین قوروجو آندلاشما-سینا گؤره، بمت امنیت شوراسی‌نین قرارلاری عضو دولت‌لر اوچون علاقه لندیریجی‌دیر. بو سببله آمریکانین 1980 تاریخ‌لی بمت امنیت شوراسی‌نین قرارینا تابع اولماسی لازیم‌دیر.
ترامپین قراری منطقه‌ده جدی حادثه‌لره سبب اولا بیلر. بو بحران، فیلیسطینده، ایسرائیلده و یاخین شرقده یئنی چاتیشما‌لارا یول آچا بیلر. ایسرائیلین سوریه‌ده ایرانین گوجلنمه‌سین‌دن و حزب الله‌ین فعال اولماسین‌دان چوخ ناراحات اولدوغونو بیلیریک. 2006-جی ایلی خاطیرلاساق؛ او ایلده ده فیلیسطین‌دکی حادثه‌لر ایسرائیل-حزب الله محاربه‌نی تکان وئرمیشدی. حاضیردا یاخین شرقده باش وئرن‌لره بیر نظر سالاق؛ فوتو او: بؤیوک بیر قوطبلشمه ایقلیمی، ایسرائیل طرفداری بیر آمریکا رهبرلیگی، ایچ سیاستده قالمیش بیر ایسرائیل حکومتی فیلیسطینده پراکنده‌لیک و حزب الله‌ین آرتان نیظامی گوجو بوتون بون‌لار 2006-جی ایلی خاطیرلا‌دیر.
دیگر طرف‌دن، ترامپین قراری اونسوز دا آسیلقاندا اولان ایسرائیل-فیلیسطین باریش پروسه‌سینی ده ضربه ائندیریر. ایسرائیلین قودس و غربی اوردون غیری-قانونی یاشاییش‌لار اینشا ائتمه‌سی، قودسو تک بیر پارچا اولا‌راق پایتخت ائتمک ایستمه‌سی و قاچقین‌لار مسئله‌سین‌دکی آنلاشماز موضعسی اونسوز دا دانیشیق‌لارین قارشی‌سینی باغلامیشدی. ایندی یکون ایستاتوس پروبلم‌لرین‌دن بیری اولان قودس ایله باغلی بو قرار اونسوز دا تؤرتمه‌ین پروسه‌سین تامامیله دایانماسینا سبب اولا بیلر.
بو قرار ایله شوبهه‌سیز کی، یاخین شرقده آمریکایا قارشی مقاومت ده آرتا‌جاق. بلی، ترامپین بو تشببوسو آمریکا ایچری‌سینده ده تنقید ائدیلیر. آنجاق بو قرار یاخین شرقده بؤلگه خالق‌لاری طرفین‌دن یالنیز ترامپا دئییل بوتون آمریکایا مال ائدیلیر. دولاییسی ایله، بو قرار یاخین شرق خالق‌لاری یانیندا آمریکا ضدیتینی داها دا آرتیرا‌جاق. بو قرارین گتیردیگی دیگر بیر ریسک‌لی نتیجه ایسه یاخین شرقده رادیکالیزمین آرتماسی اولا بیلر. حاقسیزلیغا معروض قالان اینسان‌لار، بو حاق‌سیزلیق‌لارا لازیم اولان جواب وئریلمیینجه داها چوخ اعتراض گؤستریر. بو خیال قیریق‌لیغی رادیکالیزمین گوجلنمه‌سی اوچون ثمره‌لی زمین یارا‌دیر.
ترامپین قراری دونیا سیاستی باخیمین‌دان دا بؤیوک اهمیت داشیییر. قرار آمریکا ایله آوروپا اؤلکه‌لری‌نین موناسیبت‌لرینی پوزا بیلر. بئله کی، آوروپا بیرلیگی‌نین آپاریجی اؤلکه‌لری فرانسا و آلمانیا قرارا قارشی چیخدی. آوروپا بیرلیگی، ترامپین قرارینی اولوسلار آراسی حقوقا ضد تاپدیغینی آچیقلادی. و بمت قطنامه‌لری چرچیوه‌سینده پروبلمه حلّ اولماسی ضروری‌لیگینی وورغولاییب. اینگیلتره‌نین ده سون دؤورده سوریه، سعودی عربیستانی و عراق سیاستینه گؤره ترامپ رهبرلیگین‌دن اوزاق‌لاشماقدا اولدوغونو بیلیریک. گؤروندوگو کیمی ترامپین قودس قراری بو آیری‌لیغی داها دا درین‌لش‌دیره‌جک، آوروپا ایله آتلانتیک آراسین‌داکی اتفاق جیدی بیر یارا آلا‌جاق.
حاضیردا ترامپین قرارینا قارشی ان آغیر اعتراضلار، ایسلام دونیاسی‌نین عرب اولمایان اؤلکه‌لرین‌دن گلیر. مسئله‌نین جیدی‌لیگینی ان یاخشی بیلن دولت‌لردن بیری اولان تورکیه جمهوریتی ده آغیر بیانات وئریب. تورکیه بو آچیقلامانین آردین‌دان دا دیپلوماتیک بیر تشببوس یاراتماغا چالیشیر. تورکیه‌نین چیخیش‌لاریندا، ایسلام دونیاسین‌داکی نوانس‌لار ایله بیرلیکده بین الخالق حقوقا و قودسون بشریت اوچون معناسینی ائدیلن وورغو اؤنملی. بو وورغو عینی زاماندا اونیورسال بیر مساژ. تورکیه جمهوریتی بو مقامدا دونیا ایجتیماعیتین‌دن دستک گؤرسه، دیپلوماسیایا دویولان اینانجین تامامیله ایتیریلمه‌سی‌نین اؤنونه کئچه. چونکی آمریکا رهبرلیگی، جیدی بیر دیپلوماتیک-سیاسی-توپلومسال مقاومتله قارشی-قارشییا قالارسا گئری آددیم آتماق مجبوریتینده قالا‌جاق. بو بحرانین مثبت شکیلده حل ائدیلمه‌سی باره‌سینده ایسلام دونیاسی دا آپاریجی رولدا. ایسلام دونیاسی اؤز ایچین‌دکی موناقیشه‌لره سون وئریب بیرگه حرکت ائتدیره بحران قالان‌دان داها قیسا مدتده، مثبت بیر شکیلده نتیجه‌لنه بیلر.
آتاتورک اونیورسیته اولوسلار آراسی ایلیشکیلر بؤلومو آراشدیرماچیسی دوکتور جمیل دوغاچ ایپک‌ین مسئله ایله باغلی قیمتلندیرمه‌سینی تقدیم ائتدیک.
