تورکیه پنجره سیندن اورتادوغو (51)
آمریکانین پرزیدنتی دونالد ترامپ بوتون دونیا‌دان گلن اویاری‌لارا باخمایا‌راق قودس شهرینی ایسرائیلین باشکندی اولا‌راق تانیییب. بو قرارین آردین‌دان حاضیرکی صدری اولان تورکیه‌نین چاغیریشی ایله ایسلام امکداش‌لیق تشکیلاتی قودس گوندمی ایله ایستانبولدا توپلاندی
تورکیه پنجره سیندن اورتادوغو (51)
آمریکانین پرئزیدئنتی دونالد ترامپ بوتون دونیا‌دان گلن اویاری‌لارا باخمایا‌راق قودس شهرینی ایسرائیلین باشکندی اولا‌راق تانیییب. بو قرارین آردین‌دان حاضیرکی صدری اولان تورکیه‌نین چاغیریشی ایله ایسلام امکداش‌لیق تشکیلاتی قودس گوندمی ایله ایستانبولدا توپلاندی. بیز ده بو هفته بو ذیروه و بؤلگه‌یه تأثیرلرینی تحلیل ائدجگیک.
آتاتورک اونیورسیته‌سی اولوسلار آراسی ایلیشکیلر بؤلومو آراشدیرماچیسی دکتور جمیل دوغاچ ایپک‌ین مسئله ایله باغلی قیمتلندیرمه‌سینی تقدیم ائدیریک.
------
آمریکا پرزیدنتی ترامپین قودسو ایسرائیلین باشکندی قبول اولونان قراری ایمضالاماسین‌دان سونرا، (حاضیرکی صدری اولان) تورکیه جمهوریتی‌نین چاغیریسی ایله ایسلام امکداش‌لیق تشکیلاتی‌نین (ایت) ایستانبولدا توپلاشدی. ایسلام امکداش‌لیق تشکیلاتی، توپلانتی سونراسیندا ایشغال آلتین‌داکی شرقی قودسون فیلیسطینین باشکندی اولدوغونو وورغولایان ایستانبول بیاننامه‌سینی درج ائتدی. بئله‌لیکله، ایسلام امکداش‌لیق تشکیلاتی، یاراندیغی گون‌دن بو یانا ان اؤنملی قرارینا ایمضا آتدی. بو قرار ایله ایسلام امکداش‌لیق تشکیلاتی ایلک دفعه فیلیسطینه بو درجه‌ده رئال و گوجلو بیر دستک وئریب. فیلیسطین پرزیدنتی محمود عباسین گؤروشو "اوغورلا باشا چاتمیش نادیر بیر ذیروه" کیمی تصویر ائتمه‌سی ده بونون گؤستریجی‌سی‌دیر.
ایستانبول ایجلاسی و بیاننامه‌سی ایله ایسلام دونیاسی قودس مسئله‌سینده بیرلیک و همرای‌لیک ایچینده اولدوغونو گؤستردی. بورادا بیر مؤتریزه ده تورکیه پرزیدنتی رجب طیب اردوغان اوچون آچمالیییق. چونکی اردوغانین گرگین تلاشی و تورک دیپلوماسیسی‌نین تلاشی اولماسایدی، ایسلام امکداش‌لیق تشکیلاتی‌نین بئله بیر کونسنسوس گؤستری ائتدیرمه‌سی مومکون اولمازدی. اردوغان، قودس بحرانینی یالنیز موسلمان‌لارین دئییل، بوتون بشریتین مسئله‌سی اولا‌راق گؤرور. و بیرلشمیش میللت‌لر امنیت شوراسی‌نین قطنامه‌لری اساسیندا تام بیر سیاست ایزلییر.
ایستانبول بیاننامه‌سی اؤنملی دئتال‌لار ایچه ریریر. بیاننامه‌ده آمریکانین قودسو ایسرائیلین باشکندی کیمی تانیماسی‌نین بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی‌نین قرارلارینا ضد اولدوغو وورغولانیر. بو چرچیوه‌ده آمریکایا "قرارین‌دان ایمتیناع ائت" چاغیریشی کئچیریلیر. بون‌دان باشقا، دیگر بوتون دولت‌لرین ده آمریکانین ائتدیگی کیمی بیر قراردان قاچماسی طلب اولونور. بیاننامه، شرقی قودسون فیلیسطین دولتی‌نین باشکندی اولدوغونو اعلان ائدیر. بیاننامه‌ده "شرق قودس" ایفاده‌سی‌نین کئچمه‌سی، ایکی دولت‌لی حلّ ایسلام دونیاسی‌نین مثبت باخدیغینی گؤستریر. بیاننامه بوتون دولت‌لره شرقی قودسو فیلیسطینین ایشغال آلتین‌داکی باشکندی کیمی تانیماق چاغیریشی ائدیر. علاوه اولا‌راق بیاننامه‌ده، بیرلشمیش میللت‌لر امنیت شوراسینا (بمگک) ده بیر چاغیریش وار. بو چاغیریشدا بیرلشمیش میللت‌لر امنیت شوراسین‌دان بون‌لار طلب اولونور: آچیلان مسئولیت‌لرینی یئرینه یئتیرمه‌سی، -قودوسون حقوقی ایستاتوسونو تصدیق ائتمه‌سی، -فیلیسطین تورپاق‌لارین‌داکی ایسرائیل ایشغالینا سون وئرمه‌سی، -فیلیسطین خالقی‌نین بین الخالق قوروما آلتینا آلینماسینی تامین ائتمه‌سی، -فیلیسطین مسئله‌سی ایله باغلی آلدیغی بوتون قرارلاری تطبیق ائتمه‌سی و بو قرارلارا تابع اولماسی.
بیرلشمیش میللت‌لر امنیت شوراسی‌نین بیاننامه‌سین‌دن سونرا گؤروروک کی، فیلیسطین-ایسرائیل پروبلمی‌نین ایکی دولت‌لی بیر مودئلله حلّ اولوناجاغی باره‌ده بین الخالق عالمده گئنیش بیر راضی‌لیق وار. بئله بیر فون و اومید وارکن آمریکا پرزیدنتی ترامپین و ایسرائیل باش ناظیری نتانیاهونون تشببوسو پروبلمی داها دا آغیرلاشدیریر.
ایستانبول ایجلاسیندا قبول اولونان قرارلار، ایسرائیل-فیلیسطین پروبلمی‌نین حلّی اوچون تاریخی کاراکترلی قرارلاردیر. بو قرارلارین آرخاسیندا دایانماق و حیاتا کئچیرمک بؤلگه‌سل باریش اوچون چوخ اهمیت‌لی. ایسلام اؤلکه‌لری مذهب و اتنیک منسوبلوق اوزرین‌دن بیر-بیری ایله دؤیوشمک‌دن ایمتیناع ائدیب، بیر یئره گل بؤلگه‌ده باریش داها آسان بیر شکیلده کومپلکسی ائدیله بیلر.
بیرلشمیش میللت‌لر امنیت شوراسی، تاریخینده ایلک دفعه فیلیسطین خالقی‌نین یانیندا بو قدر گوجلو بیر شکیلده دورور. عینی زاماندا بمت-نین و بین الخالق حقوقون حقوقی زمینینی ایشاره ائدیر. ایستانبول ذیروه گؤروشونون یکون بیاننامه‌سی ایله فیلیسطین مسئله‌سی یئنی بیر اؤلچویه کؤچور. ایستانبول ایجلاسی، ایسلام جوغرافیاسینی سارسی‌دان چاتیشما و پراکنده‌لیگه باخمایا‌راق دیپلوماتیک تشببوس گؤسترمیین مومکون اولدوغونو دا گؤستریر.
منجه، ایستانبول توپلانتی‌سین‌دان چیخان ان اؤنملی قرار، شرقی قودسون فیلیسطینین باشکندی اولا‌راق تانینماسی. چونکی بوتون ایسلام دونیاسی بو قراری منیمسییر، بین الخالق عالمی ده بو قرارا ایشتیراک ائتمه‌یه چاغیریر. بو قرار عینی زاماندا ترامپین حرکتینی دا اساس‌سیز ساییر. شوبهه‌سیز کی، ایستانبول ایجلاسیندا قبول اولونان دیگر اؤنملی قرار دا آمریکانین فیلیسطین-ایسرائیل موناقیشه‌سینده واسیطه‌چی رولون‌دان دیسکالیفیّه ائدیلمه‌سی. و باریش پروسه‌سی اوچون یئنی بیر مکانیزمین اؤنگؤرولمسی.
ایستانبول ایجلاسی و بیاننامه‌سی ایسلام دونیاسی ایله بیرلیکده قلوبال نیزامین منطیق و بالانس‌لاریندا کؤک‌لو بیر دییشیکلیگین باش وئرجگینی ایشاره ائدیر. البته، بئله بؤیوک بیر دییشیک‌لیک بیر آندا و تک بیر حادثه ایله اولمور. نوبتی پروسه‌سین جیدی ریسک، گرگین‌لیک و چاتیشما احتیمال‌لارینی واریس اولدوغونو یاددا ساخلاماق لازیم‌دیر. نتیجه اولا‌راق، ایسلام دونیاسی تورکیه‌نین رهبرلیگی آلتیندا گوجلو بیر موضع گؤستردی. آنجاق بو داورانیشین نه شکیلده تجسومونو زامان گؤستره‌جک. چونکی بو گوجلو داورانیش‌دان سونرا آچیق آددیم‌لارین دا آتیلماسی لازیم‌دیر.
---------
آتاتورک اونیورسیته‌سی اولوسلار آراسی ایلیشکیلر بؤلومو آراشدیرماچیسی دکتور جمیل دوغاچ ایپک‌ین مسئله ایله باغلی قیمتلندیرمه‌سینی تقدیم ائتدیک.
