اس- ۴۰۰ لر می یا دا آمریکانینگ اوغرونینگ اۆیتگه‌مه‌گی می؟ ۱

تاریحینگ بِللی دؤورلری اولغاملاری قورایان دؤوۆرلردیر. شۇل دؤوۆرلرده قورلان اولغاملار، تأزه نأبِللیلیک یا دا دارتغینلیق شرطینه چنلی ادیأر. اوروپاداقی ۳۰ ییل اوروشلاری نینگ بس ادیلمه گینی یۇلا قۇیان وستفالیا اولغامی، ۲-نجی جاهان اورشوندان سۇنگ یالتا کنفرانسی بیلن قورلان سۇویق ساواش اولغامی، ایلکی بادا یادا دۆشیأن حالقارا اولغاملاردیر. یالتا کنفرانسیندا بریتانیانینگ باش وزیری وینستون چرچیل، آمریکانینگ جمهورباشلیغی فرانکلین روزولت و شوروی نینگ جمهورباشلیغی استالین، ۱۹۴۵-نجی ییلدا کریمه نینگ کیچی دنگیزیاقا شأهِرچه سی بۇلان یالتادا دوشوشیپ، شو گۆنکی گۆنده هنیز یرینه تأزه سی قورولمادیق سۇویق ساواش اولغامینی قوریارلار.

آنکارا ییلدیریم بیازیت بیلیم یوردونینگ سیاسی عیلیملار فاکولته‌تی نینگ باشلیغی پروفسور قدرت بلبل ینگ یازغیسینی اۇقایارسینگیز:

تأزه گلوبال اولغام قاراییشلاری

"گلوبال اولغام" دیلیأرقا یردأکی اولغامینگ عادالاتا، آدامزادینگ بأحبیتلرینه اساسلانماغی حؤکمأن دأل. گلوبال عادالات اولغامی آیری مسئله و آیری قاراییشدیر. گلوبال اولغام دییلیأرقا، آکتورلاری بِللی بۇلان، تاراپلارینگ مجبوری یا دا میله تین یاغدایدا حالقارا درجه سینده یؤرگۆنلی بۇلان اولغام مسئله سینده ایلالاشیلان مکانیزمی گؤز اؤنگۆنده توتولیار. عادالاتا اساسلانماغی مجبوری بۇلمادیق و نتیجه لری گؤز اؤنگۆنه گتیریلیپ بیلینیأن اولغام...

آدامزات ۲۱-نجی عاصیردا سۇویق ساواش اولغامی نینگ بس ادیلن، اِمما تأزه اولغامینگ هنیز قورولمادیق نأبِللیلیگینی باشدان گچیریأر. ناتو و ورشو پاکتی بیلن، گۆن باتار و گۆن دۇغار بلوگی نینگ آراسینداقی شۇل سۇویق ساواش اولغامی، شوروی نینگ دارغاماغی بیلن نتیجه لندی.

حأضیرکی واغتدا سۇویق ساواشینگ ایکی مرکزلی دۆنیأسی نینگ اساسان ۴ اوغوردا اؤز بارلیغینی دۇوام اتدیریأندیگینی آیدیپ بیلریس.

آمریکانینگ اوغری: آمریکا اؤزۆنی مرکز حؤکمۆنده سایلاپ آلیپ آمریکان امپراتورلیغینی دۇوام اتدیرمأگه چالیشیار.

ایندی اۇزالقی ییللارداقی یالی یومشاق گۆیجۆنی اولانمایار یا دا أهلی عمومی قیمماتلیقلارا صارپا قۇییان سیاسات آلیپ بارمایار. ترسینه دینگه اؤز بأحبیدینه لاییق گلیأن سیاسات آلیپ باریار. آمریکانینگ ایندی اۇنگین قاراییش بیلن یانگاداندان حالقارا بأسله شیکده اؤنگه سایلانماغینا قاراشیلمایار. شۇل سبأپلی آمریکا بیله کی یورتلارینگ حالقلارا بأسله شیکده اساسی رُل اۇیناماغینی بؤکده یأن سیاسات آلیپ باریار. شۇل چأکده آمریکا اۇزاللار گلوبالیسمینگ قاهرامانی بۇلان بۇلسا ایندی گلوبالیسما قارشی آلیپ باریان سیاساتلاری بیلن اۆنسلری اؤزۆنه چکیأر.

روسیا اوغری: شوروی نینگ دارغاماغیندان سۇنگ، روسیا یانگاداندان گۆیچله نمه ک اۆچین تاغاللا ادیأر. روسیا حالقارا درجه سینده هیچ واغت آماتلی مرکز بۇلماندیغی اۆچین تأثیری نینگ گۆیچله نمه گی باراداقی تاغاللالارینی اساسان حاربی درجه ده و آلیپ باریان بیله کی برک سیاسات آلیپ بارماقدان قاچا دوریار.

حیتای اوغری: حیتای ایقدیصادی گۆیچ حؤکمۆنده اساسی رُل اۇینایار اِمما هنیز سیاسی و حاربی گۆیچ حؤکمۆنده بیله اولی أهمیت قازانمادی. آمریکانینگ باشدا دورماغیندا بیله کی آکتورلار آچیق آیدینگ حاربی و سیاسی گۆیچ حؤکمۆنده اؤز بارلیقلارینی دۇوام اتدیریأرقا، حیتای حأضیرلیکچه دینگه ایقدیصادی و تکنولوژیک گۆیچ حؤکمۆنده اؤزۆنی گؤرکِزمه گی سایلاپ آلیار. سیاسی تایدان هایسیدیر بیر یوردا قارشی برک سیاسات آلیپ بارماقدان قاچا دوریار. میثال اۆچین آمریکانینگ اؤزۆنه قارشی هیندیستانا قۇلداو بریأندیگینه قارامازدان، کشمیر مسئله سینده آچیق آیدینگ یاغدایدا هیندیستانا قارشی سیاسات آلیپ بارمایار.

عادالاتا اساسلانیان تأزه اوغور گره‌ک

۴-نجی اوغور بۇلسا گلوبال عادالات اوغرودیر. شیله اوغور قیناساق دا هنیز یۇق. اؤز بأحبیتلرینه اساسلانیان سیاسات آلیپ باریان یۇقارداقی آکتورلاردان داشغاری حالقارا یا دا گلوبال اوغور گره ک. گلوبال عادالات اوغری. بیله کی بأحبیت اوغورلاری نینگ دنگ آغراملیلیغی تایدان هم ضرور.

۲۰-نجی عاصیردا یۆزه چیقان اوروپا بیله له شیگی نینگ گلوبال آکتور بۇلماندیغی مس مألیم. اوروپا بیله له شیگی نینگ ۲۱-نجی عاصیردا اؤزۆندن بارلیغینی دۇوام اتدیریپ اتدیریلمه جکدیگی هم نأبِللی. مونونگ بیلن بیرلیکده اوروپا بیله له شیگینه آغضا یورتلارینگ دأل اِمما بیله له شیک حؤکمۆنده اوروپا بیله له شیک حؤکمۆنده اوروپا بیله له شیگی نینگ قیمماتلیغا اساسلانیان کأبیر تاغاللالاری گلوبال عادالات اوغرینی قۇلدایار گؤرنۆشینده آنالیز ادیلیپ بیلینر.

تۆرکیأنینگ آلیپ باریان بؤلگه آرا سیاساتلاری و "دۆنیأ بأشدِن اولیدیر"دییلیپ قیسغاچا بیان ادیلن گلوبال عادالات چاغیریشلاری و تاغاللالاری هم گلوبال عادالاتی اوغرونا قۇلداو بریأندیگینی گؤرکِزیأر. آدامزات اۆچین پاراحاتچیلیغی و عادالات اولغامینی یۇلا قۇیجاق اوغرونگ آکتورلاری اؤز بارلیقلارینی گؤرکِزمه ک اۆچین یاقیندان حیذماتداشلیق ادیپ حاص ایشجنگ سیاسات آلیپ باریپ بیلرلر.

تۆرکیه بیلن آمریکانینگ آراسیندا اس- ۴۰۰ هۇوا قۇرانیش اولغاملاری مسئله سینده عمله گلن دارتغینلیق حاقیندا گپله شیگیمیزینگ ایندیکی سانیندا ماغلومات برمه کچی، اِمما حأضیرلیکچه مسئلأنینگ اس- ۴۰۰ لر بۇلماندیغینی، مسئلأنینگ گۆن باتارلی و گۆن باتارجی یازیجیلارینگ بِلله ییشی نینگ ترسینه، تۆرکیه دن کؤپ گۆن باتارینگ اساسان آمریکانینگ اۆیتگأن گلوبال اوغورلارینا اساسلانیاندیغینی نیغتاپ گچه لینگ. آمریکانینگ سۇویق اورش دؤورۆندن دۇلولیغینا تاپاووتلی و بیله کی یورتلاری یۇق حاساپ ادیأن توتومی اۆیتگه‌مه‌سه اس- ۴۰۰ یالی شونگا منگزه ش دارتغینلیقلارینگ باشدان گچیریلیپ بیلینجکدیگینی نیغتاپ گچه‌لینگ.

آنکارا ییلدیریم بیازیت بیلیم یوردونینگ سیاسی عیلیملار فاکولته‌تی نینگ باشلیغی پروفسور قدرت بلبل ینگ یازغیسینی اۇقادینگیز