مسئله عثمانلی دؤولتینه بۇلان قاراییش می؟

کأبیر قینچیلیقلاری چؤزمه‌ک اۆچین سنینگ قاراییشینگ دۇغری دا بۇلسا یترلیک بۇلمایار. عثمانلی دؤولتیندن قالان میراث هم شۇل مسئله لردن بیری. عثمانلی دؤولتینه نأحیلی چمه لِشمه لیدیگی مسئله بۇلماغا دۇوام ادیأر. سۇنگقی گِزه‌ک لبنان ینگ جمهورباشلیغی میشل عون، لبنان ینگ قورالان گۆنۆنینگ ۱۰۰-نجی ییللیغی میناسیبتلی گچیریلن دابارادا فرانسوزلارینگ قۇلداو برمه گینده قاراشسیزلیقلارینا ایه بۇلاندیقلارینی بِلله دی و عثمانلی دؤولتینی دؤولت ترورینی آلیپ بارماقدا گۆنأکأرلِه‌دی و تهمت آتدی. شونگا منگزه ش گۆنأکأرلِه‌مه لره گۆن باتار ادبیاتیندا و کأبیر عاراپ یورتلاری نینگ درس کیتاپلاریندا هم واغتال واغتال قابات گِلینیأر.

آنکارا ییلدیریم بیازیت بیلیم یوردونینگ سیاسی عیلیملار فاکولته‌تی نینگ باشلیغی پروفسور قدرت بلبل ینگ یازغیسینی اۇقایارسینگیز

آنکارا ییلدیریم بیازیت...

۶۰۰ ییل حؤکۆم سۆره‌ن دؤولت و آلیپ باران سیاساتلاری البتده بیرنأچه تاراپدان تانقیت ادیلیپ بیلینر. اِمما عثمانلی دؤولتی امپریالیست دؤولتلرینگ ادیشی یالی تاپاووتلی مدنیتلره و شخصیتلارا باسیش اتمه کده گۆنأکأرله‌نیپ بیلینمه‌ز. بو مسئله ده اۇنگا تمهت آتیلیپ بۇملاز. تۆرکیه ده کأبیر قاتلاقلار ترسینه عثمانلی درولتینی تاپاووتلی مدنیتلره قارشی آسیمیلاسیون سیاساتینی آلیپ بارماندیغی اۆچین تانقیت ادیأر. اۇلارا گؤرأ شیله سیاسات آلینیپ باریلان بۇلسا دا عثمانلی نینگ حأکیمیه‌تی آستینداقی جغرافیادا شو گۆنکی گۆنده حاص کؤپ تۆرک و مسلمان بۇلاردی.

بریتانیا و فرانسیا تاراپیندان دۇلاندیریلان جمغیتلرینگ شو گۆنکی گۆنده شۇل یورتلارا منگزه ش تاراپلاری نینگ حاص کؤپدۆگی گؤز اؤنگۆنده توتولان یاغداییندا بو قاراییش آصیلسیز بۇلماسا گره ک. عثمانلی دؤولتی نینگ شیله سیاسات آلیپ بارمازلیغی، اۇنی امپریالیست یورتلاریندان آییران اساسی اوغورلاردان بیریدیر.

عثمانلی پاراحاتچیلیغی

عثمانلی دؤولتی نینگ اوزاق ییللارینگ دۇوامیندا حؤکۆم سۆرن جغرافیالاری شو گۆنکی گۆنده قان گؤلۆنه اؤورۆلن یالی. عثمانلی دؤولتی بالکان، یاقین گۆن دۇغار و آفریقانی عاصیرلارینگ دۇوامیندا آسودا یاغدایدا تاپاووتلی دینلره و مدنیتلره صارپا حۇرمات قۇیمانق بیلن دۇلاندیردی. شۇل یاغدایینگ اساسی گؤرکِزیجیلریندن بیری عثمانلی دؤولتی نینگ حأکیمیه ت آستیندا بۇلان واغتی عثمانلییلارینگ تۇپراغیندا تاپاووتلی دیللرینگ، مدنیت و دینلرینگ جبیسلیکده یاشاماغی و عثمانلیلارینگ چکیلمه گیندن سۇنگ شۇل تاپاووتلیلیقلارینی اۇزالقیسی یالی دۇوام اتدیرمه گیدیر.

عثمانلی نینگ حۇش نیتلیلیگی ادبیاتدا پاکس عثمانا یاغتی عثمانلی پاراحاتچیلیغی حؤکمۆنده بیلینیأر.

عثمانلی نینگ تاپاووتلیلیقلارا صارپا حۇرمات قۇیان توتومی، آمریکانینگ "آچیلماغیندان" سۇنگ آمریکانینگ یرلیلرینه ادیلن باسیش و ظلم، یرلیلرینگ دینلری، دیللری و مدنیتلری نینگ یۇق بۇلماغی؛ بریتانیانینگ هند اۇقیانی نینگ آشاققی قاره سینده ۱۵۰ ییل اؤز بارلیغینی دۇوام اتدیرندیگینه قارامازدان، شۇل یورتلاردا قورلان یورتلارینگ رسمی دیللری نینگ انگلیس دیلی بۇلماغی بیلن دنگِشدیریلنده البتده تقدیر ادیلمه لی.

اگر اؤنگه سۆرۆلشی یالی عثمانلی دؤولتی، گۆن باتارلی کأبیر یورتلار یالی حرکت ادیپ باسیپ آلیجی سیاسات آلیپ باران بۇلسادی، لبنان ینگ جمهورباشلیغی نینگ آدی نینگ "میشل عون" بۇلماغی و مسیحی بۇلماغی البتده قاتی قین بۇلاردی. اؤزی یالی لبنانلی و مسیحی بۇلان، بیرنأچه عسگرینگ یازیجیسی امین مألوف ینگ امپریالیست یورتلار بیلن عثمانلی نینگ آلیپ باریان سیاساتینی دنگِشدیریأن شو سؤزلری یوردونینگ جمهورباشلیغینا برلن جۇغاپ یالیدیر: "اگر آتالاریمیز، مسلمان قشونلاری تاراپیندان ضبط ادیلن یورتدا مسیحی بۇلماغینگ یرینه، مسیحیلر تاراپیندان ضبط ادیلن یورتدا مسلمان بۇلان بۇلسادی، اۇلارینگ اینانچلارینی قۇراپ ۱۴ عاصرینگ دۇوامیندا اۇبالاریندا و شهرلرینده یاشاماقلاری التبده مۆمکین دألدی. حاقیقاتدان هم اسپانیاداقی مسلمانلارا نأمه بۇلدی؟ یادا سیسیل دأکی مسلمانلار؟ یۇق بۇلدولار، اولارینگ أهلیسینی قیرغینا بردیلر، سۆرگۆن اتدیلر یا دا مسیحیلیگی قابول اتمه لی بۇلدولار."

ایسرائیللی تاریحچی پروفسور، سۇنگقی دؤوۆرلرینگ مشهور یازیجیسی، یووال نوح حاراری نینگ حریت قازتیندأکی ماقالاسیندا آیدیشی یالی، پاکس عثمانی، عثمانلی بارلیشیغینی، حۇش نیتلیلیگینی آچیق آیدینگ بیان ادیأر: "اۇرتا عاصیردا اوروپادا گچیریملیلیک دییلن زات یۇقدی... ۱۶۰۰-نجی ییلدا پاریس دا هر بیر آدام کاتولیکدی. پروتستان بیری شهره گیرن واغتیندا اۇنی اؤلدۆریأرلردی. لندن ده بۇلسا هممه لر پروتستان دی. بو گزه ک کاتولیک بیری شهره گیرن بادیندا اۇنی اؤلدۆریأردیلر. شۇل ییللاردا اوروپادا یهودیلر سۆرگۆن ادیلیأردی... هیچ کیم مسلمانلاری قابول اتمه ک ایسله مه یأردی. اِمما شۇل دؤوۆرده ایستامبول دا تاپاووتلی مذهبلردن بۇلان مسلمانلار، کاتولیکلار، ارمنیلر، روملار و بلغار آغزی‌بیرلیکده بیر یرده یاشایاردی".

تاریحی اؤز پیداسینا گؤرأ اولانماق یا دا عثمانلی دؤولتی نینگ تۇپراغینی بؤلمأگه دۇوام اتمه‌ک...

عثمانلی دؤولتینه آتیلیان تهمتالره یۇقارداقی میثاللار بیلن هم جۇغاپ برمه‌ک بۇلیار. اِمما اساسی مسئله بو دأل. مسئله امپریالیسمینگ "بؤل، دۇلاندیر" استراتژیسیدیر. عاصیرلارینگ دۇوامیندا بؤلۆنشیگینگ اؤنگۆنینگ آلینماغیندا و پاراحاتچیلیغینگ یۇلا قۇیولماغیندا اساسی رُل اۇینایان اسلام دینی نینگ، شو گۆنکی گۆنده اساسی قیمماتلیق حؤکمۆنده قابول ادیلیپ ادیلمزلیگیدیر. عثمانلی دؤولتی نینگ بؤلۆنمه‌گیندن سۇنگ عثمانلی تۇپراغینا دگیشلی بۇلان یورتلاردا (بالکان، یاقین گۆن دۇغار، آفریقا) بؤلۆنشیگینگ دۇوام اتدیریلمه گی ایسله نیأر. میکرو درجه سینده عمله گلن، عمله گتیرلن اتنیکی، دینی، مدنی و میللی تأزه شخصیتلار بیلن شۇل تۇپراقدا هنیزم بؤلۆنشیک دۇوام ادیأر. شۇل یرلردأکی چاقنیشیقلار، حرکتلر، تأزه سرحتلرینگ کسگیتلِنمه‌گی ماقصادی بیلن قورالیار.

شیله یاغدایدا ایسه م نأمه ادیلمه‌لی؟

گۆن باتارلاشماق بیلن اؤز جمغیتیندن، دأپ دسسورلاریندان، قیمماتلیقلاریندان اوزاقلاشان آیدینگلار و سیاساتچیلار، گۆن باتاردا عمله گلن و عثمانلینی بؤلیأن پیکیرلری اۇرتا آتیپدیر. شو گۆنکی گۆنده عثمانلی تۇپراغینداقی بیله کی یورتلارینگ گۆن باتارلاشما سۆزگِجیندن گچن آیدینگلارینگ و سیاساتچیلارینگ عثمانلا و اؤز جمغیتلرینه بۇلان قاراییشی هم موندان تاپاووتلی دأل.

بالکان داقی، یاقین گۆن دۇغارداقی و آفریقاداقی شو گۆنکی یاغدای گچمیشدأکی یاغدایدان تاپاووتلی دأل. شۇل یورتلار هنیزم بؤلۆنمه‌ک حۇوپونا سزه ور. اؤز جمغیتیندن، تاریحیندان، دأپ دسسورلاریندان، عاداتلاریندان اۆزنه بۇلان آیدینگلارینگ و سیاساتچیلارینگ یورتلارینی آلیپ گیتجک یری، جمغیتلری نینگ بؤله ک بۆچِک بۇلماغیندان باشغا یر دأل. شۇل سبأپلی امپریالیست ماقصاتلارا گؤز یتیریپ، گچمیشه و شو گۆنه تاریحی، جمغیتی و بؤلگه سی بیلن حاص ایسنیشیقلی یاغدایدا قارالمالی.

عالیملار، آیدینگلار، اولی تیره طایپالارینگ یۇلباشچیلاری، سیاساتچیلار، هر بؤلگأنینگ پاراساتلی آداملاری توتان یرلی توتوم آلیپ باریپ بؤلگأنینگ بؤلۆنمه گینه قارشی دورمالی. شیله بۇلمان حالاتیندا بؤلگه ده یرله شیأن یورتلار و حالقلار بیری بیرینه دوشمان یاغدایینا گلر و امپریالیسمینگ اۇیونجاغینا اؤورۆلر.

آنکارا ییلدیریم بیازیت بیلیم یوردونینگ سیاسی عیلیملار فاکولته‌تی نینگ باشلیغی پروفسور قدرت بلبل ینگ یازغیسینی اۇقادینگیز.