تۆرکیأنینگ و دۆنیأنینگ گۆن ترتیبی ۳۶

سیاسات، ایقدیصادیه‌ت و جمغیت غازناسی- ستانینگ عیلمی بارلاغچیسی، یازیجی جان آجون ینگ مسئله بۇیونچا سینینی اۇقایارسینگیز:

تۆرکیه بیلن روسیانینگ آراسیندا ۲۰۱۵-نجی ییلدا باشدان گچیریلن اوچار دارتغینلیغیندان سۇنگ اؤزآرا قاتناشیقلار یانگاداندان قادالاشدی. یانگاداندان قادالاشان قاتناشیقلار چالت دپگینده سیاسی، دیپلماتیک، حاربی و ایقدیصادی تایدان اولی اؤسۆش اتدی. تۆرکیه بیلن روسیانینگ آراسینداقی قاتناشیقلارینگ چالت دِپگینده اؤسمه‌گینده ایکی یوردونگ یۇلباشچیلاری نینگ آراسینداقی قۇوی قاتناشیقلار، اؤزآرا بأحبیده اساسلانیان حیذماتداشلیقلار و آمریکانینگ سۇنگقی دؤوۆرده آلیپ باریان توتومی اساسی رُل اۇینایار. ایکی یوردونگ آراسینداقی اؤزآرا قاتناشیقلار بیرنأچه اوغور بۇیونچا اؤسیأن بۇلسا دا، کأبیر اوغورلاردا قاراییش تاپاووتلیلیغی دۇوام ادیأر.

روسیانینگ جمهورباشلیغی ولادیمیر پوتین، تۆرکیه بیلن روسیانینگ آراسینداقی قاتناشیقلارینگ گۆن سایین اؤسیأندیگی نیغتاپ، "تۆرکیه بیلن قاتناشیقلاریمیز هم چونگلاشیار هم ده ماضمون تایدان بایلاشیار" دیمه‌گی آصلیندا تۆرکیه بیلن روسیانینگ آراسینداقی قباتناشیقلارینگ اؤسۆشینی قیسغاچا بیان ادیأر. ایکی یوردونگ آراسیندا اساسان انرژی و ایقدیصادی پوداغیندا ادیلیأن قاتناشیقلارینگ اؤسمه گی دیسه‌نگ مؤهۆم. روسیانینگ اۇزالقی مالیه وزیری زادورنوف "تۆرکیه بیلن ایقدیصادی تایدان یاقیندان قاتناشیق ادیأریس. تۆرکیه روسیانینگ سؤودا تایدان یاقیندان قاتناشیق ادیأن ۱۰ یورتدان بیری" دیه‌ن سؤزلری هم شۇل نوقدای ناظاردان دیسه‌نگ مؤهۆم.

روسیانینگ فدرال گۆمرۆک قوللوغی‌نینگ گؤرکِزیجیلرینه گؤرأ، اۆستۆمیزدأکی ییلینگ بیرینجی یاریمیندا تۆرکیه ۳۷ گؤتریم یۇقارلاپ ۱۳.۳ میلیارد دلارا یتن سؤودا موقداری بیلن روسیانینگ سؤودا تایدان قاتناشیق ادیأن ۴-نجی حیذماتداشی بۇلدی. شۇل بیر واغتدا روس سیاحاتچیلارینگ سانی نینگ گۆن سایین آرتماغیندان حۇشالدیقلارینی آیدان تۆرکیأنینگ داشاری ایشلر وزیری مولود چاووش اۇغلی، شو ییل ۶ میلیون روس سیاحاتچی نینگ تۆرکیأ گلمه گینه قاراشیاندیقلارینی یاتلاتدی.

انرژی پوداغیندا ایکی یوردونگ بیرلیکده آق قویی اتم الکتریک دسگاسی بیلن تۆرک آقیمی یالی تاسلامالاری دورموشا گچیریأر. آق قویی اتم الکتریک دسگاسی تۆرکیه ده صارپ ادیلیأن الکتریک انرژیسی نینگ ۱۰ گؤتریمینی اۆپجۆن ادر و اؤسیأن تۆرک ایقدیصادیه تی نینگ انرژیه بۇلان ایسله گی نینگ کپیللِندیرمه‌گی تایدان استراتژیک أهمیته ایه دیر. شۇل بیر واغتدا تۆرک آقیمی تاسلاماسی هم تۆرکیأنینگ الکتریک تۇغی بیلن اۆپجۆن ادیلمه‌گی و کپیللِندیریلمه‌گی تایدان دیسه‌نگ مؤهۆم. تۆرک آقیمی تاسلاماسی نینگ ایکینجی اتاپدا بالکان یورتلارینا تاراپ اوزاپ گیتمه‌گی ماقصات ادینیلیأر. شیله لیکده تۆرکیأنینگ انرژی پوداغیندا گچیش یۇلی بۇلماغی تایدان هم آیغیتلی أدیم أدیلر.

انرژی و ایقدیصادیه‌ت بیلن بیرلیکده تۆرکیه بیلن روسیانینگ آراسینداقی حاربی حیذماتداشلیق هم گۆن سایین یۇقارلایار. اساسان تۆرکیأنینگ روسیادان اس- ۴۰۰ هۇوا قۇرانیش اولغامینی ساتین آلماغی و اولغامینگ ۲۰۱۹-نجی ییلدا تۆرکیأ قۇوشوریلجاقدیغی اؤزآرا حاربی قاتناشیقلارینگ اؤسمه‌گینه ایترگی بریأر.

روسیانینگ دؤولت ایه‌چیلیگیندأکی قۇرانیش صناغاتی فیرماسی روس تخنیک حالقارا حیذماتداشلیق و بؤلگه‌له‌یین سیاساتلار بۇیونچا مۆدیری ویکتور کلادوف "اس- ۴۰۰ شرطناماسی نینگ یورتلاریمیزینگ آراسینداقی حاربی- تکنیکی حیذماتداشلیغی گۆیچلندیرمه‌ک و اؤسدۆرمه‌ک اۆچین اساسی باشلانغیچدیغینی آیدیپ بیلرین. بیله کی اوغورلار بۇیونچا هم یاقیندان حیذماتداشلیق ادیپ بیلریس" دیدی.

روسیا بیلن تۆرکیأنینگ آراسینداقی اؤزآرا قاتناشیقلارینگ گۆن سایین پوغتالانماغی آمریکانی بینجالیق ادیأر. اس- ۴۰۰ هۇوا اولغاملاری نینگ آلینماغی سبأپلی آمریکالی یۇلباشچیلار، تاسلاماسی تۆرکیه بیلن بیرلیکده طایارلانان اف- ۳۵ هۆجۆم اوچارلاری نینگ تۆرکیأ بریلمه‌گینی ساقلاماق بیلن حمله آتیار. داشاری ایشلر وزیری مولود چاووش اۇغلی تۆرکیأنینگ سرحتلرینی قۇراماق اۆچین اس- ۴۰۰ اولغاملارینی ساتین آلیاندیغینی بیان اتدی.

ناتونینگ آغضا یورتلاری تۆرکیأنینگ ایسله‌گ بیلدیرمه‌گینه قارامازدان هۇوا قۇرانیش اولغاملاری تۆرکیأ ساتماق ایسله‌مه‌دی. تۆرکیه بیلن آمریکانینگ آراسیندا فتؤ، پ. ک. ک/ ی. پ. گ و برانسون دارتغینلیغی نینگ باشدان گچیریلمه‌گی سبأپلی ناتوآ آغضا ایکی یوردونگ آراسینداقی قاتناشیقلار دارتغینلاشدی. آمریکانینگ جمهورباشلیغی دونالد ترامپ ینگ تۆرکیأ قارشی چأکلندیرمه قۇییان قاراری سبأپلی قاتناشیقلار حاص دا دارتغینلاشدی. تۆرکیأنینگ داشاری ایشلر وزیری مولود چاووش اۇغلی هم شۇل قاراردان سۇنگ مسکودا "روسیا بیلن تۆرکیأنینگ آراسینداقی قاتناشیقلار کأبیر یورتلاری بینجالیق اتمأگه دۇوام ادیأر" دییپ بیانات بردی.

تۆرکیه بیلن روسیانینگ آراسینداقی قاتناشیقلارینگ اؤسیأندیگینه قارامازدان ایکی یوردونگ آراسیندا کأبیر اوغورلاردا قاراییش تاپاووتلیلیغی دۇوام ادیأر. اساسان سوریه مسئله سینده تۆرکیه بیلن روسیا آستانا اتابی نینگ چأگینده بیرلیکده حرکت ادیأن بۇلسا دا قاراییشلاری بیری بیرینه باپ گلمه‌یأر. روسیا سوریأنینگ حؤکۆمتی نینگ ادلب شأهِرینه حرکت قوراماغینا روغصات برن و قۇلدان حالاتیندا تۆرکیه اولی بۇسغون دارتغینلیغینی باشدان گچیرر و بو یاغدای ایکی یوردونگ آراسینداقی قاتناشیقلارا یاراماز تأثیرینی یتیرر.

تۆرکیه، اۇنسوز هم روسیانینگ کریمه یاریم آداسینی اؤزۆنه دگیشلی اتمه‌گی و کریمه دأکی تۆرکلره قارشی آلیپ باریان سیاساتینا قارشی چیقیار. موندان باشغا دا تۆرکیه بیلن اوکراینا قۇرانیش صناغاتی بیلن بیرلیکده بیرنأچه اوغور بۇیونچا یاقیندان حیذماتداشلیق ادیأر. تۆرکیه اوکراینا مسئله سینده روسیانینگ آلیپ باریان سیاساتلارینا قۇلداو برمه‌یأر. تۆرکیه بیلن روسیانینگ آراسینداقی قاتناشیقلار نأدرجه اؤسسه ده تۆرکیه ناتو قوراماسینا آغضا یورتلاردان بیری.

سیاسات، ایقدیصادیه‌ت و جمغیت غازناسی- ستانینگ عیلمی بارلاغچیسی، یازیجی جان آجون ینگ مسئله بۇیونچا سینینی اۇقادینگیز.