اؤزگِرلیشینگ سوسیولوژیسی و تۆرکیه

اؤزگِرلیشیک زاماناسیندا یاشایاریس. گلوباللاشما تاپغیرلاری ایسله‌سه‌ک ده ایسله‌مه‌سه‌ک ده دورموشیمیزی بیر نأچه اوغوردا کؤپ تاراپلایین اؤزگِردیأر. گلوبالیسم تاپغیرلاری بیلن بیرلیکده یۇقاری دپگینلی ایقدیصادی اؤسۆشینگ باشدان گچیریلیأن جمغیتلرینده کؤپ سانلی اؤزگِرلیشیکلر یۆزه چیقیار. گِپله شیگیمیزینگ بو سانیندا جمغیتچیلیک شرطلری و تۆرکیأنینگ اؤزگِریأن سوسیولوژیسینی آنالیز اتمه‌ک ایسله یأریس.

ماسلوف و ایسله گلرینگ ترتیبی

آمریکان سوسیال بیلیمچی آبراهام ماسلوف "ایسله‌گلِرینگ ترتیبی" تئوریسی بیلن آدامینگ اؤزۆنی آلیپ باریشینی آنالیز ادیأر. ماسلوف آداملارینگ ایلکی بیلن باشلانغیچ ایسله گلرینی قاناغاتلاندیرما دویغوسی بیلن حرکت ادیأندیگینی، شۇل باشلانغیچ ایسله گلرینگ قاناغاتلاندیریلماغیندان سۇنگ اۇرتا و یۇقاری درجه لی بیله کی ایسله گلرینگ قاناغاتلاندیریلماغی اۆچین تاغاللا گیریشیأندیگینی بیان ادیأر. آداملاری اساسلاندیریجی ایسله گلری اینگ اولوسیندان اینگ کیچیسینه بأش اوغرا بؤلیأر. اینگ باشدا فیزیولوژیک ایسله گلر دوریار. آچلیق، سوسیزلیق، یاشاماقلیق یالی ایسله گلر شۇل یره دگیشلی. شۇل ایسله گلر اۆپجۆن ادیلندن سۇنگ ۲-نجی درجه ده ایش، اِملأک، ساغلیق یالی حۇوپسوزلیق ایسله‌گلری گلیأر. ۳-نجی درجه ده بۇلسا دِگیشلیلیک، سؤیگی، قابول ادیلمه‌کلیک، سوسیال یاشاییش یالی ایسله گلر یۆزه چیقیار. دؤردۆنجی درجه ده صارپا قۇیولماق، حۇرمات و آبرایلیلیق درجه سی بار. درجه، اۆستۆنلیک، اعتبار، تانالماق، اؤزۆنی گؤرکِزمه‌ک اوغرونداقی تاغاللالار ۴-نجی درجأ دگیشلی. اینگ سۇنگوندا ۵-نجی درجه ده بۇلسا اؤزۆنی ایش یۆزۆنه گچیرمه‌کلیک درجه سیدیر. شۇل درجه ده ایندی آداملار ایلکینجی تاپغیرداقی باشلانغیچ ایسله گلردن اؤرأن داشدادیر. حاص دؤره دیجیلیکلی بۇلماق، آحلاقلی، دورنوقلی چِمه لِشمه‌لر، اؤز تاپاووتلیلیغینی ایش یۆزۆنه گچیرمه ک تاغاللاسی شۇل درجه دأکی آداملارینگ طامالاری و اساسلاریدیر.

ماسلووینگ پیکرینه گؤرأ بیر ایسله گینگ اۆپجۆن ادیلمه گیندن سۇنگ شیله ایسله گلرینگ اۆپجۆن ادیلمه گی اۆچین گره ک بۇلان اساس ماغناسینی و أهمیتینی یتیریأر.

یۇقاری دِپگینلی اؤسۆش و اۇنونگ نتیجه لری

ماسلووینگ آداملار اۆچین گؤز اؤنگۆنده توتیان ایسله گلر ترتیبی نینگ آنالیزینی جمغیتلر اۆچین هم گؤز اؤنگۆنده توتماق مۆمکین.

گلوبالیسم تاپغیرلاری بیلن بیله لیکده کأبیر جمغیتلر قیسغا مؤهلِتده اولی ایقدیصادی اؤسۆشلره ایه بۇلدولار. حیتای، برزیلیا، هیندیستان یالی یورتلار بیلن بیرلیکده تۆرکیه هم شولاردان بیری. عادالات و اؤسۆش حزبیندن اۇزال آدام باشینا ۲ مۆنگ دلارا بارابار بۇلان گیردجأ ایه تۆرکیه قیسغا مؤهلِتده آدام باشینا دۆشیأ گیردجیسینی ۱۰ مۆنگ دلاردان گچیردی.

کأبیر ایقدیصادی اؤزگِرلیشیگینگ ایقدیصادیه ت، مدنیت، بیلیم، ماشغالا، سیاسات یالی دورموشینگ أهلی اوغورلارینا شکسیز شبهه سیز تأثیر یتیردی. ایقدیصادی اؤسۆشینگ عادالاتلی بؤلۆنمه درجه سی بۇلسا آیراتین مسئله.

ایقدیصادی اؤسۆشینگ بیانلاری

اؤزگِریأن ایقدیصادی ایسله‌گلِر: جمغیتلرینگ اؤرأن قیسغا واغتدا بأش اِسسه بایاماغی آداملارینگ ایقدیصادی ایسله‌گلرینی هم اؤزگِردیأر. عمری تیغشیتلیلیق بیلن گچن ماشغالالار چاغالری نینگ صارپ اتمه و سۇواما ادندیکلرینه دۆشۆنمه‌کده قینچیلیق چکیأرلر. تۆرکیه تایدان اؤزگرِن شرطی اؤیجۆکلی تلفنلارا بۇلان ایسله گده گؤرمه‌ک بۇلیار. تۆرکیه ده اؤیجۆکلی تلفنی چالیشما مؤهلِتی نینگ دۆنیأدأکی اینگ قیسغا مؤهلِتلردن بیری دیمه‌ک مۆمکین.

ماشغالا قاتناشیقلاری: ایقدیصادی اؤسۆش أر- عایال قاتناشیقلارینی هم دۆیپلی اؤزگِزدیأر. اۇزالقی شرطلرده ماشغالالارینگ ایسله‌گلرینی اۆپجۆن اتمه ک درجه سی پِس هم بۇلسا، چاغالار حاص سیلاشیقلی و بۇیون اِگیجیدی. ایقدیصادی اؤسۆش بیلن بیرلیکده ماشغالالار حاص بایایار، ماشغالا آغضالاری بۇلسا حاص ارکین و حاص تانقیدی چِمه‌لِشمأ ایه بۇلیار.

بیلیم: گیردجی پس بۇلان قاتلاقلاردا بیلیم آداملارینگ بیگِه‌لمِه‌ک و "اؤزۆنی حالاص اتمه‌کلری" اۆچین اساسی ماقصات بۇلوپ دوران بۇلسا، گیردجی درجه سی یۇقاری بۇلانلاردا بیلیم آلماق سریشدأ اؤورۆلیأر.

مدنیت، صونغات: گیردجی درجه سی یۇقارلاندیغی سایین مدنیته، صونغاتا بۇلان قیزیقلانمالار هم ده شۇلار بیلن باغلی آلادالار هم یۇقارلایار. اۇلاردان قاراشیلیان نتیجه لر هم آرتیار.

سیاسات: ۱۹۸۰-نجی ییللاردا دؤولتر حاص اتوریتر، رایاتلار بۇلسا حاص گچیریلملیدیر. دؤولتلر حأضیرکی واغتدا حاص دموکراتیک هم بۇلسالار ایندی رایاتلار حاص تانقیتلی چمه له شمأ ایه. گلوبالیسم تاپغیرلاری و ایقدیصادی اؤسۆش بیلن بیرلیکده ماشغالالاردا بۇلشی یالی آدام- دؤولت- جمغیت قاتناشیقلاری اؤزگِریأر. بو اؤزگِرلیشیک البتده سیاساتی و سیاسی توتومی هم یاقیندان قیزیقلاندیریار. تأزه سوسیولوژی طبیغی یاغدایدا تأزه دیل، طرز، توتوم، ایش اصولینی ایسله یأر. ماسلووینگ ایسله گلر ترتیبینده بۇلشی یالی بایان، اۇرتا- یۇقاری گیردجی درجه سینه یتن جمغیتلره باشلانغیچلار ایسله گلری وعده برمه ک سیاسی تایدان نتیجه برمه ز. یۇقارلایان گیردجی درجه سی سیاسی توتوملار بۇیونچا هم جمغیتینگ ایسله گینی اۆیتگِه‌دیأر. ۲ مۆنگ دلارلیق گیردجی شرطلرینده کأبیر حاراجاتلار قیمماتلی یالی گؤرلۆپ بیلر. ۱۰ مۆنگ دلارلیق شرطلرده بۇلسا باشلانغیچ ایسله گلردن سؤز آچماق یرلیکسیز بۇلار.

آنکارا ییلدیریم بیازیت بیلیم یوردونینگ سیاسی عیلیملار فاکولته‌تی نینگ باشلیغی پروفسور قدرت بلبل ینگ یازغیسینی اۇقایارسینگیز

دپگینلی اؤزگِرلیشیک و مدنیت

یۇقاری دپگینده اؤزگِریأن یورتلاردا اینگ قینچیلیقلی اوغرونگ مدنیتدیگینی آیدیپ بیلریس. ایقدیصادی قالقینیش یا دا مدنی آراقاتناشیق و انفورماتیک بیلن کؤپ زات چالتلیق بیلن اؤزگِریپ بیلیأر. اِمما مدنیت شۇل بیر دپگینده دأل، اؤرأن یوواش اؤزگِریأر. اۇنونگ بیانلارینی بیلیم، سیاسات، عایال- ارکک قاتناشیقلاری یالی اوغورلاردا آرتیقماجی بیلن گؤرمه ک مۆمکین. جمغیتچیلیک درجه لرچالتلیق بیلن اؤزگِریأن بۇلسا، جمغیتچیلیک مدنیت شۇل بیر دپگینده اؤزگِرمه یأندیگی اۆچین مدنی اوغورلارداقی چاقنیشیقلارا شایاتلیق ادیأریس.

گلوبال آراقاتناشیق و ماغلوماتلار

اؤزگِریأن سوسیولوژی دینگه بیر ایقدیصادی قالقینیش بیلن دۆشۆندیریلمه یأر. تکنولوژیک اؤسۆشلر آدام، ماشغالا، دؤولت، جمغیت قاتناشیقلارینی هم اؤزگِردیأر. اۇزاللار آداملار یاقین قارینداش، دۇست و مکدپ یۇلداشلاری بیلن قاتناشیقلار آرقالی سوسیاللاشان بۇلسا، اؤسِن تکنولوژی و اساسان دا مدیا سریشده لری بیلن ایندی آداملار گلوبال درجه ده هم ده خیالی قاتناشیقلار بیلن سوسیاللاشما تاپغیرینی باشدان گچیریأر. بیر مِنگزِش سوسیاللاشماق تاپغیری نینگ رایاتلارادا دگیشلیدیگینی، ماشغالالار یالی دؤولتلرینگ هم ایندی آداملارا چأکلی تأثیر یتیریأندیگینی آیتساق یرلیکسیز بۇلماز.

تأزه سوسیولوژی نینگ عمله گلمه گینده ایقدیصادی قالقینیش بیلن بیرلیکده گلوبال آراقاتناشیغینگ و ماغلوماتلار تکنولوژیسی نینگ تأثیری اؤرأن اولی. جمغیتلری، دؤولتلری و ماشغالالاری اؤزگِرمأگه ایتِریأن اساسی زات، گلوبال آراقاتناشیق و ماغلوماتلار تکنولوژیلاری بیلن آدام، دؤولت، جمغیت و ماشغالا قاتناشیقلاری نینگ باشغا یورتلاردا ماتشغالالاردا نأحیللیدیگی نینگ یاقیندان بیلینمه گیدیر.

سؤزۆمینگ آحیریندا نیغتاپ گچه لینگ: تاریحینگ اؤورۆلشیک نقطه سی، اۆزنۆکمه پورصادی بار بۇلسا، اۇنگا أهلیمیز بیله لیکده شایاتلیق اده یلینگ. چاغالاریمیز تأزه دؤورۆنگ ایلکینجی نسیللری بۇلسا، انه آتالاریمیز مۆنگ ییللیق دأبینگ سۇنگقی نسیللری یالی. بیر نسیل حؤکمۆنده ایکیسی نینگ آراسیندا بیر تاراپدان گچمیشینگ مۆنگ ییللیق تجریبه سینه، دأپ دِسسورینا ایه بۇلسا، بیله کی تاراپدان تأزه دؤورۆنگ باشیندا دورس. سوسیولوژی نینگ چالتلیق بیلن اؤزگِریأن شرطلرینده گچمیشده قالماق بۇلماز. مولانانینگ شو چمه لشمه سی بیلیم، ماشغالا قاتناشیقلاریمیز و اساسان دا سیاسی توتوملار بۇیونچا بیزه نور ساچیار.

"دۆین بیلن بیله گیتدی جان‌جاغازیم

نأچه سؤز بار بۇلسا دۆین حاقیندا

ایندی تأزه زاتلار آیتماق گره‌ک

البتده دأپ دسسوردان آیریلمان..."

آنکارا ییلدیریم بیازیت بیلیم یوردونینگ سیاسی عیلیملار فاکولته‌تی نینگ باشلیغی پروفسور قدرت بلبل ینگ یازغیسینی اۇقادینگیز