Есте (жад) сақтау қабілетін күшейтуге арналған табиғи ұсыныстар

Жад проблемалары туралы шағымдар болған немесе жаңа диагноз қойылған кезде, күнделікті өмірде кейбір сақтық шараларымен шағымдарды азайтып, аурудың ілгерілеуін болдырмау үшін шара қабылдауға болады.

1. Күн сайын физикалық жаттығу

Жаттығу қан айналымын және миды оттегімен қамтамасыз ету арқылы мидың денсаулығын қорғап қана қоймайды, сонымен қатар жүрек-қан тамырларының денсаулығына да ықпал етеді. Сіз жаяу, велосипедпен немесе жүгіре аласыз. Жаттығу стресті жойып, депрессияға бейімділікті азайтады. Егер сіз жаттығуды жаңадан бастасаңыз, қосымша ауруларыңыз үшін алдын ала дәрігермен кеңескен дұрыс.

Дені сау ересектердің көпшілігі үшін аптасына кемінде 150 минут орташа деңгейде немесе күшті аэробты жаттығуларды ұсынады. Бұл әрекетті апта бойына таратқан дұрыс.

Толық жаттығуға уақытыңыз болмаса, күні бойы бірнеше 10 минуттық серуендеуге тырысыңыз.

2. Психикалық тұрғыдан белсенді болу

Физикалық белсенділік денеңізді қалыпты күйде ұстайтындай, жадыңызды бос қалдырмайтын нәрселер мидың пішінін сақтауға көмектеседі.

• Кроссвордты толтырғанда берілген анықтамамен бұрын үйренген ақпаратты қайта пайдаланасыз.

• Сөз жұмбақтың түрлерінің бірі болып табылатын «Судокуды» толтыру барысында сіз назарыңызды аударып, зейініңізді арттырасыз. Бұл жаңа естеліктерді еске түсіруге ықпал етеді.

• Пазлдарды жасау пішіндер мен түстерді тану арқылы жақын жадты қолдайды. Тиісті кесінді табу, орналастыру сәттілік және бақытты қамтамасыз етеді, рахаттандырады, бұл да шоғырлану мен зейінді арттырады.

• Жаңа ақпаратты меңгеру және оқу да ақыл-ой әрекеттерін қолдайды. Оқыған мәтіндегі тақырып пен белгілі оқиғалар арасында байланыс орнатып, тамашалаған фильм немесе теле хикаялар туралы туыстарыңызбен пікір айта аласыз.

• Хобби немесе жаңа іс-әрекеттерге ие болу әлеуметтілікті арттырып қана қоймайды, сонымен қатар ақыл-ойды қолдап, ынталандырады, депрессияға бейімділігін азайтады.

• Музыкалық аспапта ойнауды үйрету. Жаңа бір хобби тауып көріңіз.

3. Созылмалы денсаулық проблемаларын басқару

Жоғары қан қысымы, қалқанша безінің ауруы, қант диабеті, депрессия, витамин тапшылығы, есту қабілетінің жоғалуы және семіздік сияқты медициналық жағдайлармен күресу үшін дәрігеріңіздің ұсыныстарын орындаңыз. Өзіңізге қаншалықты жақсы күтім жасасаңыз, есте сақтау қабілетіңіз соғұрлым жақсы болады. Дәрігеріңізбен үнемі қабылдайтын дәрі-дәрмектерді тексеріңіз. Кейбір дәрі-дәрмектер есте сақтау қабілетіне кері әсер етуі мүмкін.

4.  Басқа адамдармен уақыт өткізу

Әлеуметтік ықпалдасу депрессия мен стрестің алдын алуға көмектеседі. Олардың екеуі де есте сақтау қабілетінің жоғалуына ықпал етеді. Әсіресе сіз жалғыз тұратын болсаңыз, туыс-тамырларыңыз, достарыңыз және басқа адамдармен кездесу мүмкіндігін іздеңіз.

5. Тәртіп сақтаңыз

Егер сіздің үйіңіз немесе жазбаларыңыз шашылып жатса, бір нәрселерді ұмытып кетуіңіз мүмкін. Бір блокнотқа, күнтізбеге немесе электронды жоспарлаушыға жұмыстарыңызды, кездесулерді және басқа оқиғаларды ұмытпау үшін жазып жүріңіз.

Жадыңызда сақтауға көмектесу үшін терген кезде әр жазбаны дауыстап қайталауға болады. Жұмыстарыңыздың тізімдерін жаңартып отырыңыз. Аяқтаған істерді белгілеп алыңыз. Әмияныңызды, кілттеріңізді, көзілдіріктерді және басқа да қажетті заттарды оңай табу үшін үйіңізде белгілеген жерге қалдырыңыз.

Мазасыздықты шектеңіз. Бірден көп нәрсені бір мезгілде жасамаңыз. Егер сіз есте сақтауға тырысатын ақпаратқа назар аударсаңыз, оны кейінірек еске түсіру ықтималы одан жоғары болады. Есте сақтағыңыз келетін нәрсені сүйікті бір әніңіз, есте қалатын бір сөз немесе пікіріңізбен байланыстыруыңызға көмектесе алады.

6. Тұрақты ұйықтау

Тұрақты ұйқы игеруді жеңілдетеді және есте сақтауды күшейтеді. Түнде бір уақытта және тұрақты ұйықтаңыз. Шаршауды азайту үшін бағдарламаларыңыз немесе саяхаттарыңызды ерте уақыттарға жоспарлаңыз.

Ұйқысыздық және ұйқының күрделі бұзылысы (апноэ) сияқты кейбір мәселелер сізді күні бойы шаршатады және есте сақтауды қиындатады.

Күннің белгілі бір уақытында қысқа уақытқа ұйықтаңыз. Қысқа мерзімді ұйқы шаршауды азайтады, сондай-ақ концентрацияңызды жақсартады.

Ересектер тұрақты түрде түнде 7-9 сағат ұйықтау керек.

7. Дұрыс тамақтаныңыз

Атап айтқанда, жүрекке пайдалы диета да мидың денсаулығына ықпал етеді. Мысалы қызыл ет, көкөністер, жемістер, балық және теңіз өнімдері, жаңғақ пен зәйтүн майы сияқты жадқа дос тағамдарды қамтитын Жерорта теңізі диетасын ұстануға болады.

Дұрыс тамақтану миға пайдалы. Жеміс-жидек және дәнді дақылдарды тұтыныңыз. Балық, бұршақ және терісі жоқ құс еті сияқты аз майлы ақуыз көздерін таңдаңыз.

8. Стрестен аулақ болу

Шамадан тыс стресс концентрация бұзылуына әкеліп, есте сақтауды әлсіретеді. Мүмкін болса стресс көзінен аулақ болыңыз. Жаттығулар жасаңыз, серуендеңіз, босаңсытатын музыканы тыңдаңыз, ұзақ және тыныштандыратын душ қабылдаңыз, табиғатқа шығып, бау-бақшамен шұғылданыңыз, босаңсытатын тыныс алу жаттығулары сияқты рахаттандыратын әдістер қолданыңыз.

9. Темекі шекпеу

Темекі шегу миға жеткілікті мөлшерде оттегінің түсуіне кедергі жасағандықтан есте сақтау қабілетіне де кері әсер етуі мүмкін. Сондай-ақ ми қан тамыр (цереброваскулярлық) аурулары тұрғысынан да қауіп төндіреді. Ми бен жүрегіңіздің денсаулығы үшін темекіні міндетті түрде тастаңыз.

Дайындаған: Дәрігер, Мехмет Учар