دونیادا ایز بوراخان تورک بؤیوک‌لری (15)
سئوگی‌لی اوخوجولار!
بو گون سیزلره، تورک تصوووفونون اؤنچو شخصیتی بؤیوک بیلیم و حیکمت آدامی و شاعر خوجا احمد یسوی‌نی تانیتماغا چالیشاجاییق.
تورک -ایسلام تصوووفونون قوروجوسو ساییلان احمد یسوی، کسین اولمایان معلومات‌لارا گؤره 1093 .جو ایلده باتی تورکوستاندا اولان و بو گون قازاقیستان جمهوریتی‌نین سرحدلری ایچینده یئر آلان سایرام قصبه‌سینده دوغولدو. آتاسی شیخ ایبراهیم، دؤورونون تانینمیش شخصیتلریندندی . آناسی ایسه ، بو گون بئله قاراساچ خاتون اولا‌راق آنیلان عایشه خاتون‌دور .
احمد یسوی عائله‌نین ایکینجی اوشاغی ایدی و گوهر شهناز آدلی باجی‌سی وار ایدی. چوخ کیچیک یاش‌لاریندا آناسینی ایتیرن احمد یسوی، 7 یاشیندایکن ده ایلک اؤیرتمنی ساییلان آتاسینی ایتیرینجه بؤیوک باجی‌سی ایله بیرلیکده بو گون قازاقیستان‌داکی تورکیستان آدلی شهرین سرحدلری ایچین‌دکی یئسی شهرینه گئتدی و حیاتینی اورادا گئچیردیگی اوچون ده سونرا‌لاری یسوی آدییلا تانیندی.
یئسی شهرینده تحصیله باشلایان احمد یسوی، کیچیک یاشلاریندان اعتباراً اولاغان اوستو بیر قابیلیت و ذکا گؤسترمه‌یه باشلادی. بو سیرادا احمد یسوی، آرسلان بابانین یانیندا تحصیلینی داوام ائتدیردی و آرسلان بابا دا اونون تحصیلینی اوستلنیرکن، عینی زاماندا معنوی آتاسی اولدو.
احمد یسوی، معنوی آتاسی و ائییدمنی آرسلان آتانین اؤلومون‌دن سونرا دا تحصیل آلماغا داوام ائتدی. بونون اوچون دؤورون اؤنم‌لی مدنیت مرکزلرین‌دن اولان بوخارا و سمرقنده گئدن یسوی، 27 یاشیندایکن بؤیوک متصوف عالیم شیخ یوسف همدانی‌نین طلبه‌سی اولدو، اوندان تصوف درس‌لری آلدی. بؤیوک عالیم‌لرین یانیندا تحصیل آلان، اؤزونو ان یاخشی شکیلده یئتیشدیرن و یئنی‌دن یئسی شهرینه دؤنن یسوی، بورادا یسویه اوجاغینی قورا‌راق عبدالخالق گوجدووانی و محمد بهاالدین نقشبندی کیمی بؤیوک متصوفلر یئتیشدیردی. یسوی مکتبینده تحصیل آلان مین‌لرجه اؤیرنجیدن بعضی‌لری، یسویچی‌لیک دوشونجه‌سینی هیندیستان، ایران، افغانیستان و اؤزللیکله ده آنادولودا یایماغا باشلادی‌لار. آنادولوداکی یسوی تعقیبچیلری، بعضا ساواش‌لارا قاتیلا‌راق "آلپ‌ارن"، بعضا ده قارداش‌لیق و اخلاق ساواشچیلاری اولا‌راق "اخی" آدینی آلدی‌لار.
احمد یسوی تصوف و حیکمت ساحه‌سین‌دکی معلومات‌لارینی یالنیز درس اولا‌راق ایضاح ائتمکله یئتینمیردی. او درین مضمونلو حیکمت‌لی سؤزلری شعیر اولا‌راق دا خالقا و اؤز موریدلرینه اؤیردیردی. بیلیم و مدنیت قونولاریندا فارسجا و عربجه داها چوخ ایستیفاده ائدیلدیگی بیر دؤورده، شعیرلرینی تورکجه یازان احمد یسوی‌نین حیکمت‌لی سؤزلری، داها سونراکی دؤورلر سئون‌لری طرفین‌دن ترتیب ائدیله‌رک بیر آرایا گتیریلدی. "دیوان حکمت" آدییلا گونوموزه قدر گلن بو دگر‌لی اثر، قاراخان‌لی تورکجه‌سیله یازیلمیش‌دیر. آنجاق داها سونراکی دؤورلرده دوزنله‌ندیگی اوچون اثرده بعضی فرق‌لی دیل اؤزللیک‌لرینی گؤرمک ده ممکن‌دور.
احمد یسوی‌نین حیکمت‌لرینده ایشلنن قونولار بوتونویله دینی و تصوفی‌دیر . ایسلامیتین اساس‌لاری، شریعتین حؤکم‌لری و تصوف آدابی، شعیرلرین آنا قونوسونو تشکیل ائدیر. قیامت احوا‌لی، جنت و جهنم تصویرلری، دونیا احوالیندن شیکایت، پیغمبر سئوگی‌سی، درویشلرله ایلگیلی منقیبه‌لر و احمد یسوی‌نین اؤز حیاتینا عاید پارچا‌لار ساده بیر دیلله ایضاح ائدیلیر.
تورک ادبیاتینین ان اؤنم‌لی اثرلرین‌دن بیری ساییلان بو اثر احمد یسوی طرفین‌دن 1166 تاریخینده یازیلمیش‌دیر. تورک تصوف ادبیاتینین بیلینن ان اسکی نومونه‌لرینی احتیوا ائدن بیر اثر اولان "دیوان حکمت"، قونو اعتباریله عمومیتله دینی قونولاری ایچرمکده‌دیر. بو اثر، مشهور دوشونورلر یونوس امره‌نین، حاجی بکتاش ولی، حاجی بایرام ولی‌نین دوشونجه‌لرینه نومونه تشکیل ائتمیش‌دیر.
اثرده عمومیتله یسوی‌لیک طریقتی، درویشلر اؤوگو‌لر، جنت و جهنم حاقیندا معلومات‌لار ایله حضرت پیغمبریمیزین حیاتی ایضاح ائدیلیر.
" دیوان حکمت"، تورک دونیاسیدا چوخ اوخونان معتبر اثرلردن بیری‌دیر. پیر تورکیستان خوجا احمد یسوی و دوامچی‌لاری‌نین حیکمت‌لرین‌دن اولوشان بو اثرین چئشیدلی یازما نسخه‌لرینه دونیا کیتاب‌خانا‌لاریندا راستلاماق ممکن‌دور. 1166.جی ایلده حیاتینی ایتیرن احمد یسوی‌نین توربه‌سی، وفاتین‌دان تخمینا ایکی عصیر سونرا امیر تیمور طرفین‌دن یاپدیریلمیش‌دیر. روایته گؤره، وفاتین‌دان سونرا دا کرامت‌لری داوام ائدن احمد یسوی، اؤزون‌دن ایکی عصیر سونرا یاشایان بؤیوک تورک خانی امیر تیمورون یوخوسونا گیره‌رک بوخارانی فتحینی موژده‌لر. بو ایشاره‌دن سونرا بوخارا اوزرینه سفره چیخان امیر تیمور، ظفره چاتدیق‌دان سونرا معنوی بیر شوکران حسی ایله احمد یسوی‌نی زیارت اوچون یئسی‌یه گلیر. احمد یسوی‌نین قبیرینی زیارت ائدن امیر تیمور، مؤحتشم بیر توربه‌نین یاپیلماسی امرینی وئرر.
ایلگیلی‌لی خبرلر
آورآسیا جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمهلر
۷-۸ می ۲۰۲۴ تاریخلرینده آذربایجان باشباخانی علی اسدوو تۆرکیه‌یه رسمی سفر گئرچکلشدیردی
