تورکیه پنجره سیندن اورتادوغو (10)
ایکینجی دونیا ساواشی سونراسی دؤورده اولوسلار آراسی تشکیلات‌لار قلوبال سیاستین اؤنملی آکتورلاری اولماغا باشلادی
تورکیه پنجره سیندن اورتادوغو (10)
ایکینجی دونیا ساواشی سونراسی دؤورده اولوسلار آراسی تشکیلات‌لار قلوبال سیاستین اؤنملی آکتورلاری اولماغا باشلادی. بو پروسه‌ده عرب اؤلکه‌لری‌نین قارشیلاشدیق‌لاری پروبلم‌لرله بیرگه موباریزه ائتمه‌سی مقصدیله 1945-جی ایلده یارادیلان عرب بیرلیگی خصوصیله سون ایللرده بؤلگه‌سل بیر چوخ مسئله‌ده گؤستردیگی اوغورسوز چیخیش‌دان گؤره عرب ایجتیماعیتی نظرینده نفوذونو ایتیرمیش حالدا. بؤلگه‌سل مسئله‌لرین حل ائدیلمه‌سینده تاثیرسیز قالان عرب بیرلیگی‌نین یاخین شرق مکانیندا سیاسی، ایقتیصادی و مدنی امکداشلیغین اینکیشاف ائتدیریلمه‌سینده ده اوغورسوز اولماسی تشکیلاتین موجودلوق سببی‌نین آچماغا سبب اولور.
دوکتور ایسماعیل نومان تئلجی‌نین (آنادولو آژانسین‌دان درج اولونان تحلیلی) مسئله ایله باغلی قیمتلندیرمه‌سینی تقدیم ائدیریک.
خصوصیله ایسرائیلین فیلیسطین‌دکی ایشغال سیاست‌لری قارشی‌سیندا عرب اؤلکه‌لرینی تک چاتی اطرافیندا توپلایا‌راق بو اؤلکه‌یه قارشی موضع آلماغا تشویق ائده‌جک بیر ایستروکتور یاراتمایان عرب بیرلیگی، 2017نین ژوئن آییندا کؤرفز بؤلگه‌سین‌دکی اؤلکه‌لر آراسیندا باشلایان بحرانین درینلشمه‌سی قارشی‌سیندا دا سس‌سیز قالمیش‌دیر. بیرلیگین حل ائتمکده چتین‌لیک چکدیگی بیر باشقا موضوع اولا‌راق دا سوریه‌ده داوام ائدن داخی‌لی ساواش گؤسترمک اولار. یوز مین‌لرله اینسانین اؤلمه‌سی و میلیونونون باشقا اؤلکه‌لره کؤچ ائتمک مجبوریتینده قالماسی قارشی‌سیندا سئیرچی قالان عرب بیرلیگی گلینن نقطه‌ده خاصیتسیز بیر قورولوش حالینا چئوریلمیش‌دیر.
عرب بیرلیگی‌نین سوریه موضوعسون‌داکی بو موقعیت، کئچدیگیمیز گون‌لرده دیپلوماتیک بیر موباحیثه‌نین موضوعسو اولا‌راق اولوسلار آراسی مئدیادا یئر آلدی. عرب بیرلیگی باش کاتیبی‌نین مونیخ امنیت ایجلاسی زامانی تورکیه‌نین سوریه‌نین عفرین بؤلگه‌سینه قارشی عملیاتینی تنقید ائتمه‌سی و "آنکارانین بیر عرب اؤلکه‌سینه موداخیله ائتدیگینی" وورغولایا‌راق پان-عربیست بیر سؤیلم منیمسمه‌سی، همین پانلده مدانیشان اولان تورکیه خاریجی ایشلر ناظیری مولود چاووش اوغلونون آغیر اعتراضی ایله قارشیلاشمیش‌دیر. مصرلی دیپلومات احمد ابو الغیط‌‌ین آچیقلاما‌لارینا قارشی جاوابیندا چاووش اوغلو، عرب بیرلیگی‌نین سوریه رژیمی‌نین سیاستینه بیگانه قالدیغی بیر شرایطده اؤزونون تورکیهنی تنقید ائتمه‌یه قالخماسی‌نین یئرسیز اولدوغونو بیلدیرمیش‌دیر. عرب بیرلیگی عضوو اولان بیر اؤلکه لیدری‌نین شیمیایی سیلاح ایستیفاده ائتمه‌سی و یاریم میلیون اینسانی اؤلدورمه‌سی‌نین تشکیلات طرفین‌دن آلینمادیغینی وورغولایان چاووش اوغلو، "بیرلیگین سوریه‌ده نیظامی عملیات‌لار و سالدیری ائدن آمریکا و دیگر غرب اؤلکه‌لرینه سس چیخارمازکن، تورکیهنی تنقید ائتمه‌سی‌نین قبول ائدیلمز اولدوغونو" ایفاده ائتمیش‌دیر. مولود چاووش اوغلونون بو حاق‌لی ایرادلاری‌نین داها آیدین اولماسی اوچون عرب بیرلیگی‌نین نئجه بیر اوغورسوزلوق حکایه‌سی اولدوغونا دایر تاریخی بیر آنالیز یئرینده اولا‌جاق‌دیر.
عرب اؤلکه‌لری آراسیندا امکداش‌لیغی آرتیرماق و بؤلگه‌سل تهدیدلرله بیرگه موباریزه آپارماق مقصدلری چرچیوه‌سینده بیر آرایا گلن مصر، عراق، سوریه، لبنان، سعودی عربیستانی و اوردون طرفین‌دن 1945-جی ایلده یارادیلان عرب بیرلیگی، ایللر ایچری‌سینده یئنی عضو‌لر قبول ائده‌رک 22 عضوو اولان بیر بؤلگه‌سل تشکیلات حالینا گلمیش‌دیر. بیرلیک ایقتیصادی و مدنی معنادا محدود بیر امکداشلیق تعمین ائتمیش اولسا دا سیاسی اولا‌راق تشکیلات دؤورونده معین اولونان هدف‌لره چاتابیلممیشدی. بو وضعیتین ان آچیق گؤستریجی‌سی عرب بیرلیگی‌نین فیلیسطین-ایسرائیل پروبلمی‌نین حلینده تاثیرسیز قالماسی کیمی قید ائتمک اولار.
قورولوشون‌دان اعتباراً ایسرائیلین سیاست‌لرینه قارشی بیانات‌لار ائدن آنجاق هر هانسی بیر تحریم گوجو اولمایان قرارلار ساحه عرب بیرلیگی عضو‌لری آراسیندا فرق‌لی چیخار قایغی‌لاری و گونده‌لیک‌لر گؤره، چکیندیریجی بیر اورتاق سیاست اینکیشاف ائتدیرمکده چتین‌لیک چکمیش‌دیر. بو وضعیت ان ساده حالی ایله ایسرائیله قارشی 1948-جی ایلده باشلانیلان بایکوت حرکاتیندا موشاهیده اولونور. عرب بیرلیگی‌نین ایسرائیله قارشی باشلاتدیغی بایکوت قراری، ایللر ایچری‌سینده عضو اؤلکه‌لرین بیر چوخو طرفین‌دن قبول ائدیلمیش‌دیر. 1979 و 1994ده ایسرائیلله باریش موقاویله‌لری ایمضالایان میصر و اوردون، بو موقاویله‌لر سونرا بایکوت تطبیق ائتمه‌سینه سون وئررکن، غرب اوردن‌دکی فیلیسطین رهبرلیگی ده 1993ده ایسرائیلله ایمضالادیغی موقاویله‌یه اساساً بایکوتو باشا چاتدیریب. 1996-جی ایلده آلینان قرارلا کؤرفز امکداشلیق شوراسی‌نین عضو‌لری، ایسرائیله بایکوت تطبیق اولونماسی‌نین بؤلگه‌ده‌دکی باریشا مانعه اولدوغو سببیله اونسوز دا محدود شکیلده ایشتیراک ائتدیک‌لری بایکوت تطبیق ائتمه‌سینه رسمی اولا‌راق سون وئرمیش‌لر.
عرب بیرلیگی‌نین موناقیشه حلینده و بیرگه حرکت ائتمک نه درجه اوغورسوز اولدوغو 2010-جی ایلده باشلایان عرب اینقیلاب‌لاری پروسه‌سینده داها یاخشی شکیلده موشاهیده اولونموش‌دور. بیرلیک، سوریه و یمن‌ده داوام ائدن ایچ ساواش‌لاردا دینج بیر حلّ ائدیلمه‌سینده تاثیرسیز قالمیش‌دیر.
بؤلگه‌ده اؤلکه‌لری آراسیندا امکداش‌لیغی آرتیرماق مقصدینی داشییان عرب بیرلیگی گلینن نقطه‌ده بو هدف‌دن اوزاقلاشمیش گؤرولور. بو حال باشقا بیر گؤستریجی‌سی ده اؤتن ایلین ژوئن آییندا باشلایان کؤرفز بحرانی کونتئکستینده باش وئرن پروس‌لردیر. سعودی عربیستانی، بیرلشمیش عرب امیرلیک‌لری و بحرین‌ین قطره قارشی باشلادیق‌لاری سیاسی و ایقیتصادی تحریم‌لره عرب بیرلیگی‌نین ان گوج‌لو اؤلکه‌سی اولان میصر ده ایشتیراک ائتمیش‌دیر. عضو‌لری آراسیندا سیاسی، ایقتیصادی، مدنی و سوسیال امکداش‌لیغی آرتیرماق مقصدینی داشییان عرب بیرلیگی، بو دؤرد ساحه‌نین هامی‌سیندا ده قطره قارشی باشلانیلان تحریم‌لر قارشی‌سیندا سس‌سیز قالمیش‌دیر.
نتیجه اولا‌راق ایندیکی سیاسی شرایطده عرب بیرلیگی‌نین خاصیتسیز و سون ایستیفاده تاریخینی دولدورموش بیر تشکیلات اولدوغونو وورغولاماق یئرینده اولا‌جاق‌دیر. قلوبال معنادا دموکراتیکلشمه‌نین یایغینلاشدیغی بیر دؤورده بیر چوخ عضوونون اوتوریتر حکومت‌لردن یاراندیغی بیر بیرلیگین مشروعیت جیدی شکیلده سورغو-سوال اولونور.
بو وضعیت 2016-جی ایلده باش وئرن بیر ترققی اؤزونو داها آچیق شکیلده گؤسترمیش‌دیر. عرب بیرلیگی‌نین 27نجی دفعه کئچیریله‌جک ایللیک ایجلاسینه ائو صاحب‌لیگی ائتمه‌سی گؤزلنیلن مراکشین "بیرلیک اؤلکه‌لری آراسیندا فیکیر آیری‌لیق‌لاری" سببیله بو قرارین‌دان واز کئچمه‌سی بؤلگه حاکمیت‌لری آراسیندا شوک تأثیری یارادیب. مراکش خاریجی ایشلر ناظیرلیگی طرفین‌دن مسئله ایله باغلی ائدیلن آچیقلامادا، "ایجلاسین داها اوّلکی ایللرده آلینان آنالوژی قرارلارین قبول ائدیله‌جگی و عرب اؤلکه‌لری آراسیندا اولمایان بیرلیگین موجود اولدوغونا دایر یانلیش بیر آلقی یارادیلماسینا خیدمت ائدجگی" قید ائدیلرکن، "عرب لیدرلری‌نین آرا‌لارین‌داکی فیکیر آیری‌لیق‌لاری اوزلشمه‌لری لازیم اولدوغو" وورغولانیب. مارت آییندا کئچیریلمه‌سی پلان‌لاش‌دیریلان ذیروه، ماوریتانیانین ائو صاحب‌لیگی ائتمگی قبول ائتمه‌سی‌نین آردین‌دان یول آییندا کئچیریلمیشدی.
بو حادثه‌لر ایشیغیندا قیمتلندیردیکده عرب بیرلیگی باش کاتیبی احمد ابوالغیط‌ین تورکیه‌نین عفرین عملیاتینا قارشی رئاکسیاسی، بیرلیگین موقعیتینی تمثیل ائتمک‌دن کنار، شخصی بیر یاناشما اولا‌راق گؤرولمه‌لی‌دیر. سیسی رژیمی ایله اتفاق ایچری‌سینده اولان میصردکی کئچمیش رژیم آکتورلاری‌نین، آنکارانین 2013تده میصرده باش وئرن چئوریلیش قارشی‌سین‌داکی قاتی موقعیتی سببین‌دن هر فورصتده تورکیهنی تنقید ائتمه تلاشی ایچینده اولماسی ابولغیط ین عفرین عملیاتینا دایر آچیقلاما‌لاری‌نین آرخاسین‌داکی اساس موتیواسیون اولا‌راق قید ائدیلمه‌لی‌دیر.
دوکتور ایسماعیل نومان تئلجی‌نین (آنادولو آژانسین‌دان درج اولونان تحلیلی) مسئله ایله باغلی قیمتلندیرمه‌سینی تقدیم ائتدیک.
